Nasza uczciwość zmienia się wraz z porą doby! Kiedy jesteśmy najuczciwsi?
Mogłoby się wydawać, że szlachetne cechy, jak prawdomówność i uczciwość zależą przede wszystkim od charakteru, różnych wzorców moralnych i szeregu indywidualnych cech. Okazuje się, że o tym, czy ktoś nas oszuka, czy będzie uczciwy, może decydować również pora dnia. Kiedy najlepiej przeprowadzać różne transakcje i zawierać umowy?
Mogłoby się wydawać, że szlachetne cechy, jak prawdomówność i uczciwość zależą przede wszystkim od charakteru, różnych wzorców moralnych i szeregu indywidualnych cech. Okazuje się, że o tym, czy ktoś nas oszuka, czy będzie uczciwy, może decydować również pora dnia. Kiedy najlepiej przeprowadzać różne transakcje i zawierać umowy?
Gdy kilka lat temu Steven Levitt opublikował pierwszą część bestsellerowej „Freakonomii”, w jednym z rozdziałów książki opisał ciekawy eksperyment. Dzięki samoobsługowym stoiskom z bułkami, umieszczanym na różnych piętrach wieżowców autor dostrzegł ciekawą zależność – im wyżej, co z reguły oznaczało wyższy szczebel zarządzania, tym więcej oszustów. Jak to wyjaśnić?
Pierwsza, dość oczywista hipoteza sugerowała, że ludzie na wysokich stanowiskach czują się bezkarni i chętnie oszukują innych. Druga zamieniała przyczynę ze skutkiem – a może to właśnie urodzeni oszuści i złodzieje najszybciej awansują w strukturach korporacji, zdobywając intratne, kierownicze stanowiska?
Od tamtych eksperymentów minęło kilka lat, ale do obserwacji Levitta warto dodać coś równie ciekawego. Jak sprawdzić czyjąś prawdomówność? Poza trudnym dla większości z nas odczytywaniem mikroekspresji, co świetnie pokazano choćby w serialu „Magia kłamstwa”, jest również prostsza metoda - spojrzenie na zegarek. Jak to możliwe?
Maryam Kouchaki z Uniwersytetu Harwarda i Isaac Smith z Uniwersytetu Utah przeprowadzili interesujące badania, wiążące uczciwość z porą doby. Jak się okazało, nasze oceny moralne i skłonność do oszustwa nie są stałe i zmieniają się w czasie.
Badanie dotyczyło m.in. oszacowania, po której stronie ekranu komputera znajduje się więcej kropek. Odpowiedź była widoczna na pierwszy rzut oka, jednak nagradzane było nie wskazanie prawidłowej odpowiedzi, ale jednej, wybranej przez badaczy strony.
Jak się okazało, osoby uczestniczące w badaniu przed południem częściej – mimo braku nagrody – wskazywały odpowiedź zgodną z prawdą. Godziny popołudniowe sprzyjały większej liczbie nieprawdziwych odpowiedzi, obliczonych na szybkie otrzymanie nagrody.
Inne zadanie dotyczyło rozwiązania nierozwiązywalnego problemu. Choć znalezienie prawidłowego rozwiązania było niemożliwe, uczestnicy badania w godzinach popołudniowych znacznie częściej twierdzili, że poradzili sobie z wyzwaniem.
Kolejne etapy badania dotyczyły komunikacji z partnerem i wysyłania mu nieszczerych wiadomości – odsetek nieuczciwych również wzrastał w godzinach popołudniowych, podobnie jak liczba osób, które uzupełniając litery w wyrazie _ _ R A L częściej wskazywała KORAL zamiast, jak przed południem, słowo MORAL.
Z czego wynikają takie różnice? Zdaniem badaczy jest to wynik słabnącej wraz z upływem czasu samokontroli. Rano, gdy jesteśmy wypoczęci, nasza samokontrola jest skuteczna, skłaniając nas do wyboru opcji, które oceniamy jako zgodne z moralnością. Nasza aktywność w ciągu dnia sprawia jednak, że zmęczenie i stres osłabiają samokontrolę, sugerując coraz częstsze wybieranie łatwiejszych, choć nie zawsze uczciwych rozwiązań.
Do czego może się przydać taka wiedza? Sądząc po wynikach badań, jeśli negocjujemy jakieś umowy lub dobijamy targu, najlepiej robić to w godzinach porannych – rośnie wówczas szansa na to, że nie zostaniemy oszukani.
Źródło: Businessweek • Psychological Science
