Planszówki i nowe technologie. Jak połączyć klasyczne gry z komputerami i smartfonami?

Planszówki towarzyszą ludzkości od wieków. Obok kości są najstarszą formą gier rozrywkowych. Ewoluują one jednak znacznie bardziej niż ich kuzyni. Zyskują coraz to nowe elementy. Pojawiają się karty, różnorodne pionki, plansze złożone z wielu elementów, kilka planszy czy… nawet jej brak. Planszówki wyruszyły też ostatnio na podbój nowych technologii – i bynajmniej nie chodzi tu o cyfrowe wersje.

Popularność planszówek zaskakująco szybko rośnie mniej więcej od lat 80. XX wieku. Wówczas bowiem w Niemczech rozpoczął się boom na rodzinne gry – takie dla ludzi w wieku od 8 do 88 lat.

Zasady ulegały uproszczeniu, a jednocześnie rósł poziom komplikacji. Tak, by łatwo było wyjaśnić reguły, ale by rozgrywka stawała się coraz bardziej skomplikowana.

Zwieńczeniem ewolucji było wydanie w 1995 roku Osadników z Catanu autorstwa Klausa Teubera – tytuł ten przebił się poza Europę i sprzedał w nakładzie kilkunastu milionów. Tak właśnie, w uproszczeniu, doszło do narodzin tzw. eurogier, które po dziś święcą triumfy, również w Polsce.

[h4]Wspólne cechy europejskich gier planszowych, tzw. eurogier:[/h4]

• []rozgrywka trwająca od 20 do 90 minut[]krótki czas przygotowania do gry[]proste zasady i łatwość ich opanowania[]kooperacja, nie tylko rywalizacja[]konieczność podejmowania strategicznych decyzji w oparciu o ograniczoną losowość[]krótki czas działania gracza, aby okres oczekiwania na swoją turę był możliwie krótki

Próby łączenia gier planszowych z elektroniką to nic nowego. Już w 1971 roku projektanci z firmy Milton Bradley w grze Voice of the Mummy wykorzystali elektryczny mechanizm losowego emitowania głosu rozkazującego graczom co mają czynić.

W 1979 roku powstała gra pod tytułem Stop Thief, w której wykorzystano potężny jak na owe czasy komputer nie tylko udostępniający informacje czy wydający z siebie efekty dźwiękowe, ale również wyposażony w cyfrową klawiaturę, a nadto dający wskazówki umożliwiające wygranie gry.

W 1981 roku ukazał się niezwykły produkt: gra Dark Tower, w której dosłownie każdy element rozgrywki monitorował komputer.

Gracze wprowadzali swoje ruchy za pomocą niewielkiej klawiatury, a elektronika zajmowała się całą resztą, czyli mechaniką walki czy ustalaniem poziomu głodu postaci. Od czasu do czasu komputer wygrywał też stosowną muzyczkę .

W 2003 roku Ravensburger wprowadził na rynek grę opracowaną przez Reinera Knizia, która była reklamowana jako pierwsza planszówka z prawdziwą „elektroniczną inteligencją”.

Grający w King Arthur mieli za zadanie zostać godnymi wyciągnięcia Excalibura z kamienia. Komputer wbudowany w gigantyczny kamień umieszczony na planszy generował głosy postaci napotykanych przez wędrujących po niej bohaterów graczy.

Co więcej, komputer zapamiętywał każdy ich ruch i każdą decyzję, przez co rycerskie czyny były naprawdę doceniane, a te mniej honorowe – karane. W 2014 roku pojawiła się druga edycja gry, tym razem wykorzystująca aplikację smartfony i nieco zmieniająca zasady (m.in. wprowadzająca rzuty kostkami jako element rozgrywania walki).

To właśnie jest klasyczny przykład hybrydowej planszówki.

Dziś do planszowych gier dołączane bywają aplikacje, które nie tyle nadają grze nowego wymiaru, co stają się istotnym elementem rozgrywki.

Takie tytuły jak Ankunft Der Microminds wykorzystują zaawansowaną technologię, karty i planszę, czyniąc z gry planszowej produkt rozszerzonej rzeczywistości.

Podobnie rzecz się ma z grą Alchemists z 2014 roku, w której zajmujemy się mieszaniem różnych ingrediencji i tworzeniem eliksirów – w czym pomaga specjalna aplikacja.

– To jest nieunikniony trend – mówi mi Hubert Spala, twórca gry Roar! Łap potwora. – Coraz więcej gier posiadało lub całkowicie opierało się na aplikacji i nawet najwięksi gracze ryzykują. Niech za przykład posłuży nawiązująca do gry wideo produkcja Xcom wydawnictwa FFG. Wielka firma, duży tytuł, nienajgorsze recenzje.

Wtóruje mu Krzysztof Szafrański, International Business Developer w Rebel.pl: – W ostatnich latach trend jest zauważalny i wiele firm inwestuje w technologię gier hybrydowych. Wciąż powstają nowe pomysły i zastosowania. Niestety, moim zdaniem do tej pory nie powstało nic rzeczywiście przełomowego.

– Autorzy nie do końca chyba jeszcze wiedzą, jak najlepiej technologię wykorzystać – dodaje Tomasz Chmielik, redaktor naczelny czasopism „Nowa Magia i Miecz” oraz „Rebel Times”. – Najlepiej sprawdza się on do wprowadzania do gry skomplikowanych algorytmów (Alchemicy), najgorzej zaś w przypadku gdy program zaczyna dominować nad samą rozłożoną na stole planszą (Golem Arcana).

Wspomniane Golem Arcana to taktyczna gra bitewna, wykorzystująca tablet i specjalne urządzenie zwane stylusem do prowadzenia rozgrywki, czyli przeliczania obrażeń czy interpretacji zasad.

W tym wypadku plansze i figurki, po rozłożeniu na stole, wyglądają ładnie i klimatycznie, ale szybko stają się zbędę, gdyż wszystko toczy się na ekranie tabletów. Mamy zatem grę wideo z fajnym bajerem, jakim są fizyczne elementy, które można pominąć, a rozgrywka niewiele na tym traci.

Być może te korzyści uzyskają twórcy współpracujący z Cartamundi – to firma specjalizująca się w produkcji kart, która nie stroni od innowacyjności. To właśnie w niej opracowano technologie iCards i iPlay, za sprawą których mogą powstać interaktywne planszówki.

Dwa inne duże wydawnictwa, Kosmos i Haba, przygotowują ofertę z grami hybrydowymi i augmented reality. W Polsce wyprodukowano zaś DICE+, czyli kostkę pozwalającą grać na tablecie w planszówki.

– Aplikacja są póki co świetnym dodatkiem do gier dla dzieci, bo dzieciaki kochają tablety i appki – dodaje Hubert Spala. – LEGO, było nie było gigant na rynku o niewyobrażalnej sile przebicia, też pokazuje, że appki to przyszłość, tworząc Nexo Knights, która to seria błyskawicznie zdobyła popularność i miłość dzieciaków. Teraz trudno znaleźć produkty z serii LEGO nie wspierane w mniejszym lub większym stopniu aplikacją.

– Szukam rozwiązań dla dalej idącej integracji – zauważa Krzysztof Szafrański. – Niedawno sugerowałem twórcom połączenie trendu gier "legacy" (gry, która nieodwracalnie zmienia się wraz z kolejnymi rozgrywkami) z grami hybrydowymi poprzez unikalne, zaszyte w aplikacji scenariusze.

Pomysł Krzysztofa zawiera też możliwość dzielenia się swoimi postępami w mediach społecznościowych i umawiania się na kolejne spotkania przez kalendarz Google. Ciekawą możliwością jest wykorzystanie telefonu jako elementu konstrukcyjnego pola gry, a elementów kartonowych jako pudła rezonansowego dla dźwięków odtwarzanych z telefonu lub przenoszących wibracje.

– Inną kwestią jest przenoszenie planszowych hitów na ekrany monitorów, co może przekładać się na wzrost ich popularności – przypomina Tomasz Chmielik. – Talisman: Digital Edition, Chainsaw Warrior, Talisman: The Horus Heresy to trzy pierwsze tytuły, jakie przychodzą mi na myśl.

To również gry, które zbierają raczej słabe noty od komputerowych graczy, natomiast planszówkowi maniacy przyjmują je ciepło. Problemem tych tytułów jest próba przeniesienia ich niemalże jeden do jednego do cyfrowego świata. Takie podejście nie wytrzymuje próby i dla osób przyzwyczajonych do komputerowych gier zaproponowany model rozgrywki jest po prostu suchy i nudny.

Na szczęście przeciera to szlaki dla "nowoczesnych" cyfrowych planszówek pokroju Armello lub Gremlins, Inc. Te zaś mają duże szanse na tyle mocno zaistnieć w świadomości graczy, aby wyłączyli oni komputery i sięgnęli po coś innego.