10 cywilizacji, które zniknęły w tajemniczy sposób

Majowie

Majowie to najbardziej klasyczny i jednocześnie chyba najbardziej znany przykład zaginionej cywilizacji. Pozostawili po sobie niesamowite budowle znajdujące się na terenie dzisiejszego Meksyku, Gwatemali i Belize. Mieli wiedzę matematyczną i astronomiczną, rozwinęli własne pismo, system liczbowy, kalendarz. Potrafili wyznaczać cykle ciał niebieskich, przewidzieli, kiedy rzekomo będzie koniec świata (21 grudnia 2012 roku). Dzięki świętej księdze Popol Vuh wiemy o nich całkiem sporo, a ich język i niektóre tradycje przetrwały do dziś.

Ale do dziś nie jest jasne, jak to się właściwie stało, że po roku 900 ta cywilizacja zaczęła zanikać, Majowie porzucili swoje wspaniałe miasta i rozpierzchli się. Jako przyczyny wskazuje się przede wszystkim zmiany klimatu i mordercze wojny. W miastach zapanował głód i ludzie pouciekali w poszukiwaniu lepszego życia. Ale są też oczywiście inne teorie, sugerujące, że Majowie opuścili Ziemię.

Cywilizacja doliny Indusu

Cywilizacja doliny Indus, zwana też kulturą harappańską, swój rozkwit przeżywała między 3300 a 1300 rokiem p.n.e. Szacuje się, że jej tereny, obejmujące część dzisiejszych Indii, Pakistanu, Afganistanu oraz Iranu, mogło zamieszkiwać nawet 5 mln ludzi, czyli niemal 10% populacji ówczesnego świata. Doskonale zorganizowane miasta, podzielone prostopadłymi ulicami, zaawansowany system kanalizacyjny z toaletami w domach mieszkańców, własne pismo. W dolinie Indusu żyła jedna z niewątpliwie najciekawszych starożytnych cywilizacji, którą niestety wciąż słabo znamy.

Uważa się, że Harappanie byli społeczeństwem demokratycznym, nie ma na ich terenie śladów wojen. Dlaczego więc ci ludzie zaczęli opuszczać swoje miasta? Najpopularniejsza teoria głosi, że przegoniły ich zmiany klimatyczne. Najpierw deszcze monsunowe powodowały gigantyczne powodzie, a po nich zapanowała susza. Zaczęło brakować żywności i ludność uciekła z miast, tworząc małe osady rolnicze.

Państwo aksumickie

Imperium aksumickie powstało w I wieku p.n.e. na terenie dzisiejszej Etiopii. Jego mieszkańcy byli zdolnymi kupcami. Sprowadzali kość słoniową, płody rolne i inne dobra, które następnie przez Morze Czerwone wywozili do Rzymu i Indii. Państwo ze stolicą w Aksumie było więc bogate, jako pierwsze w Afryce miało własną monetę.

40 lat w Kosmosie. Amerykańskie flagi nadal stoją na Księżycu [wideo]

Najbardziej rozpoznawalną pozostałością kultury aksumickiej są gigantyczne kamienne stele, służące za pomniki grobowe królów i najbardziej znaczących mieszkańców. Co się stało z Aksumitami? Legenda głosi, że imperium zniszczył najazd żydowskiej królowej Jodit, której wojska spaliły miasta. Ale nie brak też innych hipotez – od zmian klimatycznych po ekspansję islamską, która odcięła mieszkańców państwa aksumickiego od szlaków handlowych. Ta ostatnia przyczyna wydaje się najbardziej prawdopodobna.

Imperium Khmerów (Angkor)

Państwo Khmerów istniało na terenie dzisiejszej Kambodży od IX do XV wieku naszej ery. Jego najwspanialszą pozostałością jest świątynia Angkor Wat, ale ta budowla to tylko niewielka cegiełka całej cywilizacji. Najważniejsze zabytki, tj. miasta, świątynie i współczesny park archeologiczny, zajmują dziś 400 km kw.

Angkor był bogatym imperium, znanym z monumentalnych budowli, prowadzącym liczne wojny. Do dziś nie wiadomo, ilu właściwie Angkor liczył mieszkańców, pewne jest, że był to gigantyczny kompleks miejski. Jego historia oficjalnie kończy się w 1432 roku, kiedy to po najeździe tajskim Khmerzy przenieśli stolicę w okolice dzisiejszego Phnom Penh.

Miasto jednak nie wyludniło się od razu, tylko powoli upadało, o czym świadczą relacje podróżników, którzy tam docierali. Powody upadku podaje się różne: tajskie najazdy, upadek autorytetu króla związany z przyjęciem buddyzmu (wcześniej to król był bogiem) oraz zmiany klimatyczne, które zniszczyły system irygacji. Podczas rządów Dżajawarmana VII zbudowano sieć dróg, które z jednej strony pomogły w rozwoju handlu i poruszaniu się po imperium, z drugiej — ułatwiały zadanie najeźdźcom, kierując ich prosto do stolicy. To może być jedna z przyczyn upadku.

Marta Wawrzyn

Polecane przez autora:

1. 15.07, czyli Dzień bez telefonu komórkowego. Dziwne to święto
2. Jak prasa pisała o Internecie w 1988 roku?
3. Ernő Rubik, człowiek schowany za kostką

Zobacz wszystkie »

Kontynuuj czytanie na kolejnych stronach: