Oficjalne piłki piłkarskich Mistrzostw Europy

Euro wciąż trwa, właśnie wkroczyło w decydującą fazę. Polaków już nie zobaczymy, ale gra toczy się dalej, dopóki piłka w grze. No właśnie – piłka... Dziś przyjrzymy się, jak ewoluowały oficjalne meczowe piłki piłkarskich mistrzostw Europy.

Euro wciąż trwa, właśnie wkroczyło w decydującą fazę. Polaków już nie zobaczymy, ale gra toczy się dalej, dopóki piłka w grze. No właśnie – piłka... Dziś przyjrzymy się, jak ewoluowały oficjalne meczowe piłki piłkarskich mistrzostw Europy.

Współpraca Adidasa z dwoma największymi organizacjami piłkarskimi, FIFA i UEFA, trwa nieprzerwanie od lat 70 do dziś. To niemiecki producent jest sponsorem największych piłkarskich imprez: Mistrzostw Świata i Mistrzostw Europy. Początkowo Adidas dostarczał na Euro te same piłki, jakimi grano na Mundialu poprzedzającym europejski turniej. W Mistrzostwach Europy 1972 rozgrywanych w Belgii, a także 1976 w Jugosławi oficjalną piłką był Telstar, słynna „biedronka”, która na zawsze lat zdefiniowała stereotypowy wygląd futbolowej piłki, dotychczas jednolitej. Odtąd piłki w formie wielościanu półforemnego (dwudziestościanu ściętego), zrobione z 20 białych sześcio- i 12 czarnych pięciokątów stały się standardem w futbolowym świecie. Skąd pomysł na czarne łatki? Nowoczesny wygląd Telstara zainspirowany był pierwszym satelitą telekomunikacyjnym (Mistrzostwa Świata w Meksyku, na które opracowano piłkę, były pierwszymi transmitowanymi w telewizji), od którego piłka zaczerpnęła także swoją nazwę.

Następcą Telstara na piłkarskich arenach był model Tango, stworzony – jak sugeruje nazwa - na Mistrzostwa Świata w Argentynie. Z okazji włoskiego Euro 1980 do nazwy dołączono człon Italia. Podobnie, jak poprzedniczka, piłka zrobiona była z materiału Durlast – skóry, pociągniętej laminatem, dla zredukowania higroskopijności. Tango było na tyle udanym modelem, że produkowano go aż 10 lat, a sam wzór malowania piłki (charakterystyczne trójkąty, tworzące okręgi) Adidas stosował aż do 2000 roku. Tango. Warto zapamiętać tą nazwę, bo 34 lata po debiucie, niczym bumerang, powróci...

Przygotowana specjalnie na Mistrzostwa Europy we Francji Tango Mundial to pierwsza piłka opracowana specjalnie na Euro. To także pierwsza futbolówka (pierwsza na Euro, wcześniej, na Mundialu w Meksyku używano syntetycznej Azteki) nieskórzana, w pełni syntetyczna. Stworzono ją z trzech głębszych uzupełniających się warstw powłoki poliuretanowej. Rezygnacja ze skóry miała z jednej strony zwiększyć wytrzymałość piłki, z drugiej – zmniejszyć jej podatność na odkształcanie i poprawić parametry lotu.

Jeśli coś jest dobre, to po co to zmieniać? Z tego założenia wyszli Niemcy, projektując piłkę na Euro rozgrywane w swoim kraju, a w zasadzie w jego zachodniej części. Projektując, a w zasadzie jedynie zmieniając drugi człon nazwy. Względem poprzedniego modelu zmieniło się niewiele – tak naprawdę tylko ...kolory napisów. No, poprawiono jeszcze wododporność piłki (gumowe uszczelnienie szwów). Czyżby w wyniku wspomnień z ostatniego turnieju rozgrywanego na własnym terenie i słynnego błotnego meczu z Polską?

Adidas na chwilę wraca do przeszłości i ponownie jednym modelem obdziela dwie imprezy. Etrusco Unico kopana była na Mistrzostwach Świata we Włoszech w 1994 roku, ale też na szwedzkim Euro 2 lata później. Szwedzi, z niewiadomych przyczyn, potraktowani zostali nieco „po macoszemu”, nazwa i wzornictwo piłki ma bowiem wyjątkowo włoskie inklinacje. Trzy etruskie lwy to oczywiście nawiązanie do starożytnej historii państwa z Półwyspu Apenińskiego. Etrusco, jak zapewniał producent, była pierwszą w pełni wodoodporną piłką.

Model Questra również współdzielony był przez dwie wielkie imprezy – amerykańskie Mistrzostwa Świata i angielskie Euro. Wersja wyspiarska była pierwszą wielokolorową piłką, a motywem przewodnim wyrysowanym na łatkach były krajowe symbole – 3 lwy i róża. Piłka posiadała aż 5 warstw z tworzyw sztucznych. Taka konstrukcja miała z jednej strony zapewnić jej lekkość, a co za tym idzie – zwiększyć przyspieszenie, a z drugiej – poprawić jej miękkość, tak by była łatwiejsza do przyjęcia. Nazwa Questry to skrótowiec zaczerpnięty od zwrotu „Quest to the stars”. Ciekawe, czy rodowód nazwy piłki znał Oliver Bierhoff, strzelając złotego gola Czechom, dającego tytuł mistrzowski reprezentacji Niemiec?

Terrestra Silverstream to piłka ze znakomitego turnieju w Belgii i Holandii. Ostatnia z piłek malowana na wzór zapoczątkowany przez Tango. Nie do końca regularne malowanie przedstawiać miało tym razem rzeki i morskie brzegi Belgii i Holandii. Terrestra była piłką wyjątkowo przyjazną dla piłkarzy. O precyzyjności toru jej lotu świadczyć mogą genialne bramki, jakie padały na tum turnieju, jak choćby cudowny strzał Luisa Figo w meczu z Anglią. Genezy nazwy doszukiwać należy się w łacinskim słowie „terra” (ziemia), ale niech nikogo to nie zmyli – producent zapewniał, że testowana była w kosmicznych warunkach. Przy jej opracowywaniu współuczestniczyli Zinedine Zidane i Alessandro Del Piero – ówczesne twarze marki.

Rewolucja. Tak pod względem malowania, jak i technologii. Roteiro jest pierwszą piłką wyprodukowaną bez użycia szwów – łączenie łat to wynik zgrzewania ich w wysokich temperaturach. Po co? Oczywiście – zmniejszenie masy, zwiększenie wytrzymałości i odporności na odkształcenia, a co za tym idzie – przyspieszenia gry i zwiększenia jej efektowności. Roteiro swoją nazwę zawdzięcza dookołziemskiej podróży Portugalczyka Vasco da Gamy. Jej wygląd odzwierciedla ziemski glob z siatką kartograficzną. Po jej debiucie świat piłkarski podzielił się na dwa obozy: zwolenników i przeciwników. Wśród pierwszych znaleźli się Zidane i David Beckham (szczególnie ten drugi zachwalał znakomite właściwości lotu, zwłaszca przy rzutach wolnych i dośrodowaniach). Krytykowali szybką futbolówkę zwłaszcza bramkarze z Gianluigim Buffonem na czele („Odbija się bardzo dziwnie i w nieprzewidywalny sposób. Nawet jej kolor jest dziwny”), ale także gracze z pola – Andrea Pirlo stwierdził, że przypomina mu plastikową piłkę dla dzieci... Warto podkreślić, że Zidane i Beckham to endorserzy Adidasa, natomias Buffona sponsoruje Puma, a Pirlo – Nike... Przypadek?

Nową koncepcję podziału łat na 14 paneli (podłużnych i trójkątnych) Adidas wprowadził w modelu Teamgeist na Mistrzostwa Świata w Niemczech w 2006 roku. Piłka Europass (od „pass” – podanie) kontynuuje ten trend, choć kolorystycznie zdaje się nawiązywać do klasycznych „biedronek”. Pokryta jest powłoką PSC zwaną "Gęsią skórką" która ma za zadanie poprawiać kontakt z butem zawodnika w każdych warunkach pogodowych, oraz ma ułatwić jej wyłapanie bramkarzom. Ci ostatni narzekali Europass, że jest szybka, ale nestor Edwin van der Sar uspokajał sytuację: „To normalne. Piłki z roku na rok są coraz szybsze. Nie są robione dla bramkarzy, tylko dla graczy z pola”. Europass, za sprawą przewidywalnego toru lotu i wytrzymałości, okazał się sporym sukcesem – do dzisiaj, cztery lata po turnieju, z powodzeniem sprzedawany jest w sklepach.

Powrót po latach. Ciężko powiedzieć, dlaczego Adidas akurat z okazji polsko-ukraińskiego Euro zdecydował się reaktywować model Tango, wprowadzony przed 34 laty w Meksyku (widzę tu pewną przypadkowość, podobnie jak w doborze maskotek, Piwko i Winko – jak twierdzą złośliwi), niemniej jednak stało się. Oczywiście technologia poszła naprzód. Nowe Tango zrobione jest z 32 paneli (skrojonych na wzór Jabulani z Mistrzostw świata sprzed dwóch lat),podobnie jak w przypadku Roteiro i Europass łaty łączone są termicznie, nowością jest inna perforacja powłoki – faktura jest wypukła, nie wklęsła, jak w przypadku poprzedniego modelu. W osiem czarnych paneli wpisane są trzy specjalne grafiki nawiązujące do kultury ludowej Polski i Ukrainy (jak twierdzi producent), nazwane: jedność, rywalizacja, pasja. Wewnętrzna warstwa piłki wyściełana jest tkaną powłoką, oprócz tego jednak zastosowano nowy typ pęcherza pozwalający na zwiększenie retencji powietrza i redukcję absorpcji wody.

Źródło: Soccerballworld • Sport-locker • Wikipedia • Wikipedia • Wikipedia • Totaalsport • Passionemaglie • Minutebuzz