7 najdziwniejszych i najgorszych rzeczy, jakie robiono z zabytkami

Zabytki miewają różne losy. Niektóre spokojnie stoją sobie w muzealnych gablotach, ciesząc oczy zwiedzających, inne przez lata poniewierają się w różnych dziwnych okolicznościach. Najczęściej sprokurowanych przez ludzi.

Słynny kamienny krąg megalityczny, pochodzący z epoki neolitu oraz brązu, najprawdopodobniej związany z kultem księżyca i słońca. Obserwatorium czy raczej sanktuarium – to wciąż pozostaje tajemnicą. Niemniej jednak każdy widział obiekt wielokrotnie, nie ma podręcznika do historii bez charakterystycznego wizerunku. Gdy dokładnie przyjrzeć się sławnemu kręgowi można odnieść wrażenie, że jest nieco wybrakowany. Wydaje się, że kamieni powinno być więcej. To nie złudzenie – wiele skał na przestrzeni lat zginęło. Brakuje między innymi centralnego kamienia ołtarzowego, skradzionego w XVII wieku. Dennis Price, badacz Stonehenge, twierdzi, że go znalazł – przecięty na dwie części stanowił podstawę mostu ulicznego we wsi Brewick St James, leżącej w odległości kilku mil od skupiska megalitów. To nie pierwsze takie praktyczne zastosowanie zabytkowego materiału skalnego na Wyspach – kamienie z Wału Hadriana znajdują się w fundamentach wielu brytyjskich domów.

Kolejny kamienny krąg w szczerym polu. Tym razem nie na Wyspach, a na kontynencie. W Polsce, a w zasadzie w Niemczech... Hmmm... – w Prusach Wschodnich, to najbardziej dyplomatyczne określenie. Ten monumentalny pomnik, składający się z ośmiu 20-metrowych wież, inspirowany Stonehenge i architekturą krzyżacką, zbudowany został w 1927 roku ku czci niemieckich żołnierzy poległych w czasie zwycięskiej bitwy pod Tannenbergiem z 1914 roku. To nic, że starcie to miało miejsce ładnych kilkanaście kilometrów dalej. Pomnik stanął właśnie tu. Cel? Ewidentnie propagandowy, podkreślający dziejową sprawiedliwość – w niemieckiej historiografii Bitwa pod Grunwaldem znana była jako Bitwa pod Tannenbergiem (Tannenberg, czyli dzisiejszy Stębark, leży zaledwie 3 km od Grunwaldu), więc kolejną potyczkę w tym samym miejscu traktowano jako rewanż na siłach słowiańskich... Po śmierci dowodzącego wojskami niemieckimi późniejszego prezydenta Rzeszy Paula von Hindenburga – w jednej z wież zbudowano kryptę, w której spoczęło ciało feldmarszałka... Po II wojnie światowej „Pomnik Chwały Rzeszy”, a więc symbol rosyjskiej klęski, zniszczono i rozebrano. Żeby było ciekawiej i bardziej przewrotnie - granitowe płyty posłużyły do budowy „Domu Partii” w Warszawie (siedziba Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), a także jako materiał na pomniki Bojowników o Polskę Ludową w stolicy (obecna nazwa: Pomnik Partyzanta) oraz Wdzięczności Armii Czerwonej w Olsztynie (dziś: Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej). Po ogromnej stębarskiej budowli nie ma dziś praktycznie żadnego śladu.

Zwana także Damą z łasiczką, a w przypływie uczniowskich fantazji – kobietą ze szczurem. Obraz Leonarda da Vinci namalowany w latach 1483-1490 przedstawia Cecylię Gallerani, kochankę księcia Ludovico Sforzy. Od XIX wieku znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie (książę Adam Jerzy Czartoryski nabył go w 1800 roku i sprezentował swojej matce Izabeli Czartoryskiej). Jest jednym z najcenniejszych dzieł sztuki w Polsce... Co z nim nie tak? Chodzi o tło, które jest całe czarne. Otóż nie zawsze tak było, co potwierdziły badania najpierw francuskich a potem amerykańskich specjalistów. Wcześniej obraz miał szarobłękitne tło, nadające mu głębię, jednak zamalowano je. Dlaczego? Jedna z teorii głosi, jakoby zrobiono to na życzenie księżnej Izabeli, gdyż błękit nie pasował do ciemnego wystroju wnętrza Domu Gotyckiego w Puławach.

Najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim. Średniowieczne kazania, pochodzące prawdopodobnie z końca XIII lub z XIV wieku miały dość oryginalne dzieje. Nie do końca wiadomo, tak kiedy, jak i gdzie powstały (hipotez jest kilka: Łysa Góra, Leżajsk, Miechów), wiadomo natomiast, że po powstaniu listopadowym i konfiskacie mienia Uniwersytetu Warszawskiego przez Rosjan, znalazły się w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu. To znaczy wdarła tu się pewna nieścisłość – nie tyle one, a raczej …kodeks, zawierający Dzieje Apostolskie i Apokalipsę, dla którego stanowiły oprawę... Jeden z najstarszych zabytków polskiego piśmiennictwa, pocięty na 18 pergaminowych pasków, służył za okładkę i gdyby nie spostrzegawczość badacza Aleksandra Brücknera pewnie nikt nigdy by o nim nie usłyszał.

Kolejny obraz da Vinci, tym razem jeden z najsłynniejszych dzieł pędzla mistrza. Najsłynniejszych nie tylko z powodu kontrowersji interpretacyjnych (ilość rąk na obrazie, zniewieściała postać św. Jana), które stały się podstawą popularnej swego czasu książki fabularnej Dana Browna, ale też przede wszystkim w związku z burzliwą historią. Malowidło ścienne wykonane zostało w refektarzu kościoła Santa Maria delle Grazie w Mediolanie na zamówienie księcia Mediolanu Ludovico Sforzy. Dość szybko zaczęło znikać – eksperymentalna technika al secco spowodowała, że zakończona w 1999 roku renowacja dzieła trwała 15 lat, czyli pięciokrotnie dłużej niż jego powstawanie. Krążą legendy o inspiracjach malarza, rzekomo Judasz posiada twarz mediolańskiego przeora, ale to historie na inny temat. Tu ma być o czymś innym... U progu XIX wieku napoleońscy żołnierze urządzili sobie mianowicie w klasztorze koszary. Najpierw ściana z malowidłem pełniła rolę tarczy strzelniczej - Chrystus z apostołami znakomicie nadawali się do ćwiczenia celności, później zaś refektarz awansował do swojej pierwotnej roli jadalni - żeby usprawnić jego działanie i „przybliżyć” go do kuchni sprytni Francuzi wybili w ścianie, na której znajduje się fresk (w miejscu, gdzie pierwotnie były stopy Chrystusa), drzwi... Jak wieczerza, to wieczerza.

Najsłynniejsze, obok Stonhenge, ruiny świata. Niegdyś wspaniała, kipiąca bogactwem grecka świątynia bogini Ateny również nie była oszczędzana przez los. Gdy chrześcijaństwo zostało uznane religią panującą Cesarstwa Rzymskiego, przemieniono świątynie z V wieku p.n.e. w bizantyński kościół, zaś gdy Ateny weszły w skład Imperium Osmańskiego – na meczet. To jednak był tylko wstęp do późniejszych wydarzeń. W 1687 roku podczas wojny osmańsko-weneckiej Turcy urządzili w świątyni magazyn prochu. Jeden celny strzał armatni pozbawił budowlę dachu, wnętrza i części kolumnady...

William Hearst był u progu XX wieku amerykańskim magnatem prasowym. Dziś uznaje się go jedną z największych, najbardziej wpływowych osobistości w historii światowych mediów. Ekscentryczny krezus miał nietypowe hobby... W swoim ranczo Hearst Castle u wybrzeży Kalifornii kolekcjonował tworzone z cennych, zabytkowych przedmiotów ...lampy. Średniowieczne chorały z XV wieku czy chińskie wazy dynastii Xian idealnie nadawały się zdaniem ówczesnego króla prasy do celów oświetleniowych. No bo kto bogatemu zabroni?

Źródło: Sailsbury Journal • Cracked • Histmag • Nasza stolica blog • Fotopolska • Dwutygodnik • Wikipedia • Wikipedia • Wikipedia • Racjonalista • Dziennik Bałtycki • Wprost • Annikama blog • Wikipedia • Tanatocronos