Gigantyczne stalowe krety - jak działają te cuda techniki? [wideo]
Zdecydowanie do grona największych i najbardziej niesamowitych maszyn stworzonych przez człowieka należą ogromne wiertła drążące tunele. To dzięki wielkim maszynom, takim jak ta, którą widzicie na powyższym zdjęciu, możliwa jest sprawna budowa tuneli nawet w litej skale. Spróbuję przyjrzeć się, jak działają i wyglądają te potężne dzieła inżynierskiej sztuki.
Zdecydowanie do grona największych i najbardziej niesamowitych maszyn stworzonych przez człowieka należą ogromne wiertła drążące tunele. To dzięki wielkim maszynom, takim jak ta, którą widzicie na powyższym zdjęciu, możliwa jest sprawna budowa tuneli nawet w litej skale. Spróbuję przyjrzeć się, jak działają i wyglądają te potężne dzieła inżynierskiej sztuki.
Co to jest TBM?
Już dwukrotnie pokazywaliśmy Wam, jak powstają kolejne tunele pod nowojorskie metro. Najpierw w połowie zeszłego roku Łukasz zaprezentował niesamowite zdjęcia podziemnych betonowych komór, ja uzupełniałem tamte zdjęcia kolejnymi w zeszłotygodniowym wpisie. Zanim jednak powstaną ogromne tunele, w których za kilka lat mknąć będą wagony metra, potrzeba było ciężkiego sprzętu i wielu godzin pracy, żeby centymetr po centymetrze wydrążyć podziemne drogi.
Ogromne krety używane do drążenia tuneli na całym świecie nazywane są TBM (Tunnel boring machine). Skomplikowane urządzenie wykonuje kilka zadań jednocześnie, nie tylko drążąc kolejne pokłady skał lub ziemi, ale także zabezpieczając powstały tunel. Wszelki gruz jest również automatycznie usuwany, a powstała w ten sposób przestrzeń jest gotowa do przeprowadzenia dalszych prac budowlanych.
Na samym przodzie maszyny znajduje się dysk, który pod wpływem ogromnego nacisku kruszy nawet najtwardszą skałę. Na całym świecie spotyka się TBM-y w różnych rozmiarach - od miniaturowych, mających ok. 1 metra średnicy, do rekordowych gigantów o średnicy ponad 19 metrów. Przy tych ostatnich załoga wygląda jak mrówki, co możecie zobaczyć na zdjęciach zamieszczonych we wpisie.
Dyski wiercące różnią się w zależności od rodzaju materiału - do wiercenia ziemi i skał stosuje się różne maszyny. O wyborze odpowiedniej decydują wykonane wcześniej szczegółowe badania geologiczne. Trzeba również zadbać o zniwelowanie tarcia podczas wiercenia, dlatego powierzchnia dysku jest najczęściej smarowana - dzięki temu drążenie przebiega łatwiej, a maszyna mniej się nagrzewa.
Materiał odcięty przez przednią część maszyny zostaje przetransportowany taśmowo na drugi koniec kreta. Tam już za pomocą bardziej tradycyjnych metod - takich jak wagoniki kolejowe albo ciężarówki - wywożony jest na powierzchnię. TBM-y muszą zatrzymywać się co kilka metrów, żeby zabezpieczyć fragment przekopanego tunelu. Maszyna automatycznie betonuje, uzbraja ściany lub wstawia przygotowane wcześniej metalowe podpory. Stosowana metoda zależy od właściwości geologicznych podłoża.
Nowojorskie krety
Budową nowych linii metra w Nowym Jorku zajmuje się firma S3 Tunnel Constructors. To właśni do niej należą maszyny, które widzicie na poniższych zdjęciach. Być może nie są tak potężne jak te z pierwszej części artykułu (i nie mają ładnego lakieru), ale i tak ich praca wygląda spektakularnie. Tak prezentuje się przedłużenie nowojorskiej linii numer 7:
Ta sama firma drąży również tunel pod Drugą Aleją na Manhattanie. Na poniższych zdjęciach możecie zobaczyć tylną część maszyn, odpowiedzialną za usuwanie gruzów i umacnianie tunelu.
Pracownicy wspomnianej firmy drążą pod ulicami Manhattanu 24 godziny na dobę, przez 5 dni w tygodniu. Przełomowym momentem jest dowiercenie się do innego tunelu uwiecznione poniżej. Załoga powinna być z siebie dumna.