Krzysztof Boruń i Andrzej Trepka: pisarze, którzy wymyślili nanotechologię i internet

Kosmiczna trylogia Krzysztofa Borunia i Andrzeja Trepki ukazała się w latach 1953-1959. Obok Trylogii Księżycowej to najsłynniejszy i najciekawszy, polski cykl powieściowy opowiadający o poszukiwaniu obcych cywilizacji.

Krzysztof Boruń urodził się w listopadzie 1923. Był żołnierzem Armii Krajowej i uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. Jego książkowy debiut to „Zagubiona przyszłość” z 1953 roku, pierwszy tom kosmicznej trylogii napisanej wspólnie z Andrzejem Trepką, również żołnierzem podziemnym z czasów II wojny światowej.

Dla niego „Zagubiona przyszłość” również była debiutem – ale jako autora książek fantastyczno-naukowych.

„Zagubiona przyszłość” to historia mieszkańców sztucznego satelity Ziemi o nazwie Celestia, który w końcu XX wieku wyrywa się z Układu Słonecznego w kierunku Alfa Centauri.

Po wielu latach – akcja powieści rozgrywa się w 2407 roku – niewielkie społeczeństwo podzielone jest na kasty niewolników, robotników, techników, naukowców czy rządzących. Ci ostatni trzymają poddanych w niewiedzy dotyczącej tak przeszłości, jak i przyszłości.

Utrzymują również, iż Celestia to kolebka ludzkości dążącej do mitologicznego raju.

Przestrzegają przed diabłami i sieją propagandę. Nie są w stanie jednak utrzymać tajemnicy. Prawda powoli wychodzi na jaw, ale pomagają w tym ludzie podróżujący w statku kosmicznym, Astrobolidzie, który dogadania wolno pokonującą przestrzeń kosmiczną Celestię.

„Proxmia”, drugi tom cyklu, opowiada o pierwszym celu wyprawy Astrobolidu, który po 131 latach podróży spędzonej po części w hibernacji dociera do tytułowego układu Proxima Centauri.

Tu astronauci odkrywają ślady po zaawansowanej technicznie cywilizacji istot zwanych Urpianami. Wykorzystując ich zdobycze, ruszają ku Alfa Centauri.

O spotkaniu ludzkości z obcymi opowiada ostatni tom cyklu, „Kosmiczni bracia”. Okazuje się, iż Urpianie to trzynożne, wielkogłowe istoty komunikujące się drogą radiową.

Różnice wyglądu, zwyczajów oraz sposobów komunikacji prowadzą do różnych nieporozumień. W końcu jednak ludzie porozumiewają się z obcymi, a jeden z nich powraca z nimi do Układu Słonecznego.

Okazuje się jednak, iż Ziemia padła ofiarą inwazji istot krzemoorganicznych – bakterii, którymi steruje inteligentna istotę. Walka jest niezwykle trudna i wiąże się z niszczeniem znacznych połaci terenu za pomocą bomb wodorowych. Od klęski ludzkość ratuje przybywający na Astrobolidzie Urpianin, który poświęca swe życie.

Autorzy kosmicznej trylogii opisali także koncepcję nanotechnologii, która dopiero w latach 60. stawiała pierwsze kroki, a jej zapowiedzią był artykuł Richarda Feynmana z 1960 roku.

Nieco wcześniej Boruń i Trepka pisali o uniwerproduktorach, wykorzystujących pierwiastki, z których składają się skały planetoidy:

Przewidywali też zapisywanie danych w kryształach – dziś uważa się wszak, że to przyszłość. Aktualnie trwają zaawansowane prace nad umieszczaniem w kryształach kwarcu nawet 360 terabajtów danych!

Choć Boruń i Trepka nie przewidzieli skutków komputeryzacji, to jednak doskonale zdawali sobie sprawę z tempa, w jakim rozwija się wiedza:

Rzeczone książki rozpowszechniane były drogą radiową, ale każdy mógł je pobrać i „wydrukować”. Czyż nie przywodzi to na myśl internetu?

Autorzy rozważają nawet takie kwestie jak sztuczne supermózgi połączone ze sobą lub z jakimś centrum, posiadające „kompendium całej wiedzy ludzkiej”. Również wizja medycyny jest bliska współczesnemu jej rozwojowi:

Na 25 lat przed polską falą socjologicznej fantastyki naukowej, której przewodził Janusz Zajdel, Boruń i Trepka przedstawiają w „Zagubionej przyszłości” niezwykle sugestywny świat Celestii, której mieszkańcom doskwiera nędza, choroby oraz bezrobocie, a której rządzący gromadzą w skarbcach niezwykle cenny jod.

Autorzy pokazują potęgę koncernów wspierających różnych rządzących. Mamy tu murzynów-niewolników i członków Wysokich Rodów. Są brutalni policjanci, dysydenci i oportuniści. Jest zatajająca informacje władza i media pożywiające się sensacjami.

Mamy też „bananową młodzież”, strajki oraz spiskowców gromadzących broń. Nie należy też zapominać o wszechmocnej propagandzie.

W kontekście zmian ustrojowych w Polsce Boruń i Trepka wykazali się niezwykłymi umiejętnościami przewidywania, jak powinny wyglądać np. zmiany w policji:

Oczywiście pojawiło się mnóstwo innych polskich dzieł zaliczanych do literatury fantastyczno-naukowej. Wspomnieć wypada choćby o Antonim Lange, który w 1912 roku wydał zbiór opowiadań „W czwartym wymiarze”.

Przykłady można mnożyć, ale trudno wskazać bardziej wyraziste niż przedstawione w niniejszym cyklu.