Rekordowe ataki hakerów. Które z nich przyniosły największe straty?

Przez media co pewien czas przelewa się kolejna fala ostrzeżeń przed “hakerami”. Ataki na serwisy związane z branżą gier wideo, akcje wymierzone w klientów banków czy, jak ostatnio, użytkowników określonego rodzaju routerów wydają się bardzo spektakularne, jednak największe straty spowodowały inne, nie zawsze znane cyberprzestępstwa.

W rzeczywistości jest to jednak zaledwie wierzchołek góry lodowej. Choć działalność cyberprzestępców jest w tych przypadkach nagłaśniana, to zazwyczaj suma powodowanych przez nich strat jest - w porównaniu z mniej znanymi incydentami - bardzo niewielka. Jakie ataki cyberprzestępców spowodowały największe straty? I kiedy się to wszystko zaczęło?

Oglądaliście film “Gry wojenne”, w którym nastolatek włamuje się do centrum dowodzenia NORAD (przeczytacie o nim w artykule “Niezwykłe konstrukcje. Góra Cheyenne – centrum dowodzenia NORAD”) i o mało nie wywołuje trzeciej wojny światowej? Ten film ma więcej wspólnego z rzeczywistością, niż mogłoby się wydawać. Dlaczego?

Wszystko za sprawą grupy sześciu nastolatków z Milwaukee, którzy w 1981 roku stworzyli grupę o nazwie The 414s. Działając metodami podobnymi, jak ich rówieśnik z “Gier wojennych”, czyli m.in. zgadywaniem haseł, uzyskali dostęp do serwerów takich instytucji, jak Los Alamos National Laboratory (to tam stworzono pierwszą bombę atomową), loan-Kettering Cancer Center, and Security Pacific Bank.

Młodzi hakerzy nie tylko zyskali wówczas dostęp do tajnych danych, ale w jednej z instytucji spowodowali straty, kasując dane billingowe. Choć za swoją działalność zostali aresztowani, większość z nich została uniewinniona.

Okazało się bowiem, że na niektóre z popełnionych przez nich czynów nie ma paragrafu - to właśnie sprawa The 414s skłoniła kongresmena Dana Glickmana do zainicjowania prac nad nowym prawem, lepiej dostosowanym do czasów, w których przestępcy mogą działać zdalnie z wykorzystaniem komputerów. Nowe przepisy weszły w życie w 1986 roku.

Już niebawem nadarzyła się okazja, by je przetestować. W 1988 roku doszło do pierwszej masowej infekcji w ówczesnym Internecie. Wszystko za sprawą przypadku i zwykłego pecha.

Robert Tappan Morris, który był wówczas doktorantem na wydziale informatyki Uniwersytetu Cornell, w ramach prac badawczych napisał program obnażający słabość zabezpieczeń kilku ówczesnych systemów operacyjnych. Napisany przez Morrisa robak miał przenosić się za pomocą sieci i infekować kolejne maszyny. Był jednak nieszkodliwy, a jego działanie nie wpływało na wydajność komputerów.

Problem polegał na tym, że na skutek błędu twórcy w niektórych przypadkach robak dokonywał wielokrotnych infekcji, co w praktyce prowadziło do zużycia zasobów komputerów i uniemożliwiało korzystanie z zainfekowanego sprzętu. Co więcej, robak replikował się tak szybko, że w krótkim czasie zainfekował sporą część ówczesnego Internetu, a wyłączenie z akcji 6 tys. komputerów (około 10 proc. Internetu) sparaliżowało globalną sieć.

Choć Morris próbował ratować sytuację, rozsyłając przez Sieć rozwiązanie problemu, to administratorzy serwerów nie mieli możliwości, aby z niej skorzystać. Spowodowane przez niego straty różne źródła oceniają na 10 do 100 mln dol.

Znacznie mniej wiadomo o prawdopodobnie jednym z pierwszych przypadków walki w cyberprzestrzeni, którego rezultatem była największa wywołana przez człowieka eksplozja o pochodzeniu innym niż detonacja ładunku nuklearnego. Cała historia zaczęła się na początku lat 80. i stanowi świetną podstawę do niezłego filmu szpiegowskiego.

Rosjanie rozbudowujący i modernizujący swój przemysł wydobywczy na Syberii potrzebowali oprogramowania umożliwiającego sterowanie siecią gazociągów i postanowili je ukraść. Plan ten został jednak zdradzony przez jednego z oficerów KGB, który nawiązał współpracę z francuskim wywiadem.

Francuzi przekazali te informacje Amerykanom i CIA miała czas, by przygotować pułapkę i zmodyfikować specjalistyczne oprogramowanie, stworzone przez jedną z kanadyjskich firm.

Międzynarodowa współpraca przyniosła efekty. Rosjanie rzeczywiście wykradli Kanadyjczykom oprogramowanie i wykorzystali je do obsługi swoich gazociągów, co przyniosło opłakane skutki. W 1982 roku “zepsuły” się systemy sterujące pracą pomp, a ciśnienie w gazociągach zaczęło gwałtownie rosnąć, co zakończyło się gigantyczną eksplozją.

Poniesione wówczas przez Związek Radziecki straty są trudne do oszacowania - jako górną granicę podaje się kwotę nawet 10 mld dol.

Znacznie mniejszą skalę, ale doniosłe znaczenie miało przeprowadzone w 1989 roku włamanie do jednego z chicagowskich banków, z którego wyprowadzono 70 mln dol. Pięć lat później w podobny sposób został okradziony Citibank.

Złodzieje zgarnęli wówczas łup w wysokości ponad 10 mln dol., ale udało się ich namierzyć. Za drugim rabunkiem stał Rosjanin Vladimir Levin i zorganizowana przez niego grupa, która z włamania do Citibanku zrobiła sobie niezłą zabawę . Jak ujawniono ponad dekadę później, włamywacze m.in. uruchamiali na bankowym sprzęcie gry.

W kolejnych latach celem cyberprzestępców stały się szybko zyskujące na znaczeniu firmy z branży e-commerce. Jednym z najbardziej spektakularnych ataków był ten wykonany w 2000 roku przez 17-letniego Kanadyjczyka, Michaela Calce, znanego jako MafiaBoy.

Korzystając z dostępnych w Internecie narzędzi, ten kilkunastoletni szkodnik sparaliżował m.in. stronę Microsoftu, Amazonu i eBaya - łączna suma spowodowanych przez niego strat mogła sięgać 1,7 mld dol.

Trudne do oszacowania, ale zapewne gigantyczne są straty poniesione przez Stany Zjednoczone w wyniku trwającej co najmniej od 2003 roku chińskiej operacji Titan Rain (tą samą nazwą jest określana biorąca w niej udział grupa hakerów).

Prowadzona przez długi czas infiltracja amerykańskich instytucji i największych koncernów zbrojeniowych sprawiła, że w ręce cyberprzestępców trafiły dane o wielkiej wartości i znaczeniu. Chińczycy weszli w posiadanie danych m.in. z koncernu Lockheed Martin, Sandia National Laboratories, Redstone Arsenal czy NASA.

Wykradziono wówczas m.in. dokumentację samolotu F-35, jak również materiały związane z budową autonomicznych dronów (więcej na temat wojny w cyberprzestrzeni znajdziecie w artykule “Konflikt, którego nie ma. Cyberżołnierze niewidzialnej wojny”).

W czasie gdy Chińczycy buszowali po amerykańskich serwerach, reszta świata zmagała się z innym problemem. Był nim napisany w 2004 roku przez Svena Jaschana, niemieckiego 17-latka, robak Sasser, który replikował się, zarażając coraz większą liczbę komputerów. Świat przeżył wówczas epidemię, której objawem były wyłączające się komputery.

Niedługo później, w 2007 roku, doszło do kolejnego gigantycznego włamania. Tym razem przestępcy dostali się do sieci Wi-Fi sklepu TJX i przez ponad półtora roku przechwytywali dane kart kredytowych klientów. Skala ich działalności była porażająca - szacuje się, że spowodowane przez nich straty sięgnęły 4,5 mld dol.

W tym samym roku ogromne i trudne do oszacowania straty w wyniku cyberprzestępczości poniosła Estonia. Podczas niewypowiedzianej internetowej wojny z Rosją doszło do paraliżu estońskiego Internetu. Przestały działać nie tylko strony banków, ale też bankowe systemy transakcyjne oraz strony wielu instytucji.

Nieco później, w 2009 i 2010 roku, obiektem ataku stał się Iran, a konkretnie jego program atomowy. W wyniku działania wirusa Stuxnet (ślady prowadzą w tym przypadku do Stanów Zjednoczonych i Izraela) uszkodzona została część irańskich wirówek służących do wzbogacania uranu.

Jeden z ostatnich wielkich ataków miał miejsce w 2012 roku, kiedy to z PlayStation Network wyciekły dane 77 milionów użytkowników. Szacunkowe straty poniesione wówczas przez Sony to 1-2 mld dol.