Testy IQ? Po co, kiedy i dlaczego - wyjaśniamy

Jadąc, wczoraj tramwajem podsłuchałam ciekawą rozmowę dwóch nastolatek, rozprawiających zaciekle o swoich niebywale wysokich wynikach w teście na inteligencję, który wykonywały on-line. Jako że sposób zachowania, dobór słownictwa i logiczność wypowiedzi owych młodych dam, zasugerował mi raczej pogranicze normy niż przebłyski geniuszu, którego mój skromny umysł nie obejmie, postanowiłam zaglądnąć do Internetu i poszperać za tzw. testami IQ.

IQ to skrótowa nazwa oznaczająca z języka angielskiego "iloraz inteligencji", który został zaprojektowny do oceny ludzkiej inteligencji. Chociaż dziedziczność IQ była badana od prawie stulecia, nadal trwa debata na temat znaczenia mechanizmów jej dziedziczenia.

Jak to już bywa z Internetem, dość poważnie zaśmiecony jest on różnego rodzaju "pseudo- testami" mierzącymi inteligencję. Może więc od początku:

• teza, że da się zmierzyć poziom inteligencji, jest sporna. Najczęściej testy mierzą tylko drobny wycinek zdolności lub umiejętności.
• istnieje wiele różnych opisanych typów inteligencji (interpersonalna, ruchowa, przestrzenna itd)- poszczególne testy czy pseudo testy, mierzą tylko niektóre z nich
• wysoka inteligencja nie gwarantuje życiowych sukcesów, wysokich zarobków czy dobrej pracy (mam nawet wrażenie, że niektórym osobom może przeszkadzać)
• wysoka inteligencja nie gwarantuje też szczęśliwego życia osobistego
• nad niektórymi rodzajami inteligencji da się pracować, rozwijać ją (np. inteligencja werbalna czy emocjonalna), inne są w pewien sposób wpisane w nasze ?ja\
• testy umieszczane on-line nie są badane, standaryzowane i generalnie niczego nie mierzą. A przywiązując się do ich wskazań, można sobie co najwyżej zrobić krzywdę.

Obecnie w Polsce, stosuje się dwa testy inteligencji pozwalające na określenie poziomu inteligencji (pewnych jej rodzajów), które wykorzystywane są w sytuacjach wymagających diagnozy.

Skala inteligencji Wechsler'a (WAIS)

Najczęściej stosowany w badaniach psychologicznych test. Pozwala mierzyć inteligencję werbalną i niewerbalną. Standaryzowany, stosowany w wielu krajach świata. Zarówno skala werbalna jak i niewerbalna ma własne podskale, które pozwalają wskazać słabe i mocne punkty inteligencji. Specyfika konstrukcji WAIS pozwala na przykład na stwierdzenie czy trudności szkolne dziecka są wynikiem niskiego poziomu intelektualnego, czy też zaniedbań wychowawczych. Wechslera nie znajdziecie on-line. To, co jest, nie jest Weschlerem.

Prawdziwy test można zrobić tylko w pracowni psychologicznej. Słabością Weschlera jest duże odchylenie standardowe na poziomie 15 punktów. Co to oznacza - otóż granica błędu wynosząca 15 punktów oznacza że jeśli osiągnąłeś wynik =100 pkt (czyli średni) równie dobrze możesz mieć 115 jak i 85 punktów. Wziąwszy zaś pod uwagę, że 84 pkt to już pogranicze normy pełnego obrazu poziomu inteligencji mieć nie będziemy (z tego powodu psycholog przygotowuje opis inteligencji badanego, nie zaś wydaje wyrok ?masz 108 i żyj z tym".

Test matryc Ravena

Obok Wechslera, wystandaryzowanym i wykorzystywanym testem badającym inteligencję jest test Ravena. Test mierzyć ma inteligencję ogólną (na 5 skalach), a przez swoją formę (przyporządkowywanie znaków graficznych uzupełniających ciąg) może być wykorzystywany międzykulturowo (do jego rozwiązania nie trzeba znać żadnego języka - de facto można nawet nie potrafić pisać). Przez to, test Ravena wykorzystywany bywa do mierzenia różnic pomiędzy grupami etnicznymi.

Wersji testu jest w sumie trzy - dla tych bardziej i tych mniej inteligentnych oraz wersja kolorowa dla dzieci.

Testu Ravena (oryginalnego) nie udało mi się znaleźć w Internecie (nie w całości z kluczem i skalą), ale pod tym linkiem możecie zobaczyć, jak Raven wygląda i próbować go zrobić - wprawdzie bez wyników, ale jakieś tam informacje można uzyskać. Ravena można też wykonać w pracowniach psychologicznych.

Prawda jest jednak taka, że test Ravena, ze względu na duże odchylenie standardowe nie jest dobrym predyktorem, a i zadania wydają się zbyt proste.

Tylko i wyłącznie dla zabawy. Na ich podstawie nie da się określić rzeczywistego poziomu inteligencji, tym bardziej w przypadku założenia istnienia wielorakich rodzajów inteligencji. Można więc bawić się testami - na pewno pomagają one ćwiczyć mózg. Poznając jednak wyniki, nie warto wpadać ani w przygnębienie kiepskim wynikiem, ani w megalomanię jeśli uda się osiągnąć wynik ponadprzeciętny. Jeśli jednak chcecie się pobawić, możecie skorzystać z:

• testu(http://testy.msstudio.com.pl/cgi-bin/test.cgi?username=anonim&email=nieznany&nr_testu=200) badającego inteligencję werbalną i zdolność logicznego myślenia
• testu mensańskiego badającego ?inteligencję tatrzańską(http://krakow.mensa.org.pl/tatra/)\ (czyli wiedzę użytkownika o Tatrach)
• ćwiczenia Mensowskie(http://www.mensa.org/workout2.php) (ciekawe, ale wymagana znajomość angielskiego do wykonania i rozwiązania testu)

Nie radzę korzystać z tzw. testów narodowych czy testów mierzących IQ z podziałem na kraje. Wiele stron powstałych na kanwie programu? Narodowy test inteligencji" próbuje zarobić na niewiedzy i ignorancji użytkowników, pobierając nierzadko wysokie opłaty za pseudowyniki poziomu inteligencji. Przykładowo, test ze strony iq-test.pl kosztuje 19 zł, a test getiq.pl 50 zł (2 SMSy po 24,39 zł).

Zanim przystąpisz do wykonywania więc "podejrzanego testu" sprawdź regulamin. (swoją drogą, licznik na stronie getiq.pl pokazuje informację, że dziś przebadało się testem już 1788 osób. Prawdopodobnie ma to na celu jedynie zachęcenie do wykonania testu - jeśli jednak mamy tak rozrzutne społeczeństwo, to strona przynosiłaby jednego dnia zysk prawie 90 tyś. zł!) Pytanie - czy wymyślenie takiego sposobu naciągania ludzi to już wysoka inteligencja?