Transportowe rewolucje. Pociągi ze śmigłami i napowietrzne kapsuły napędzane siłą mięśni

Jak zmienić oblicze transportu? Choć ostatnio o transportowej rewolucji mówi się głównie w kontekście projektu Hyperloop, to próby udoskonalenia masowego transportu nie są nowe. Przez dziesiątki lat powstało wiele projektów, które zrywając z powszechnie przyjętymi rozwiązaniami, miały odmienić oblicze masowej komunikacji. Łączy je jedno: żaden z nich nie został jeszcze zrealizowany.

Jak zmienić oblicze transportu? Choć ostatnio o transportowej rewolucji mówi się głównie w kontekście projektu Hyperloop, to próby udoskonalenia masowego transportu nie są nowe. Przez dziesiątki lat powstało wiele projektów, które zrywając z powszechnie przyjętymi rozwiązaniami, miały odmienić oblicze masowej komunikacji. Łączy je jedno: żaden z nich nie został jeszcze zrealizowany.

System transportu miejskiego SkyTran został zaprojektowany na początku lat 90. przez Douglasa Malewickiego dla firmy UniModal. Projekt zakłada budowę napowietrznych linii, po których poruszałyby się dwuosobowe kapsuły wykorzystujące zjawisko lewitacji magnetycznej.

SkyTran ma oferować znacznie większe możliwości od tradycyjnego transportu. Jego kluczową zaletą są znacznie niższe koszty – zdaniem pomysłodawcy w porównaniu z kolejką miejską budowa linii SkyTran jest dziesięciokrotnie tańsza. Co więcej, znacznie lepsze są również wskaźniki dotyczące kosztu przewozu i emisji dwutlenku węgla w przeliczeniu na pasażera.

Ważna jest również duża szybkość kapsuł poruszających się niezależnie od miejskiego ruchu z prędkością około 160 km/h. SkyTran umożliwia bezpieczne zatrzymanie rozpędzonej kapsuły na dystansie zaledwie 17 metrów! Choć SkyTran nie został jeszcze nigdzie zastosowany, to wykorzystane w nim technologie wzbudziły m.in. zainteresowanie NASA, a eksperymentalna, ale dostępna publicznie linia ma zostać zbudowana w Tel Awiwie w połowie 2014 roku.

SkyTran został również uwzględniony w futurystycznym projekcie Green Mega-City, przedstawiającym przyjazne dla ludzi i planety miasto przyszłości. Plany i szczegóły dotyczące infrastruktury, w tym również kolejki SkyTran, można zobaczyć na stronie Popsci.com/futurecity.

System miejskiego transportu w postaci kursujących nad ziemią wagoników został opracowany również w Polsce. Podobne projekty powstają i są wdrażane na całym świecie, ale polski MISTER (Miejski Indywidualny System Transportu Elektryczno-Rolkowego) charakteryzuje się innowacyjnym rozwiązaniem. Pozwala ona na łatwą rozbudowę istniejącego sytemu - tworzenie przystanków i skrzyżowań nie wymaga ingerowania w już istniejącą infrastrukturę.

Co istotne, pasażerowie podróżujący MISTER-em mają zapewniony wyjątkowy komfort i bezpieczeństwo – nie ma możliwości, by podczas trasy ktoś się dosiadł, bo wagonik z pasażerem ignoruje napotkane po drodze przystanki i zatrzymuje się dopiero w miejscu wskazanym przez pasażera. Wart uwagi jest również fakt, że przystanki mogą znajdować się zarówno na wysokości linii, jak i na poziomie ziemi.

Pierwsze wagoniki systemu MISTER pokazano w 2007 roku w Opolu, gdzie w przyszłości ma powstać pierwszy odcinek testowy. Ze szczegółami polskiego systemu transportu można zapoznać się na stronie MIST-ER.com.

Czy można pogodzić transport publiczny z troską o zdrowie? Najprostszym rozwiązaniem wydaje się to z wielu polskich miast, w których chaotyczne rozmieszczenie przystanków zmusza niekiedy pasażerów do długich spacerów. Lepszym i bardziej przemyślanym pomysłem wydaje się jednak Schweeb.

Schweeb to zawieszone nad ziemią jednoosobowe kapsuły. Spośród wielu zbliżonych rozwiązań wyróżnia go to, że kapsuły są napędzane siłą mięśni pasażera. Z praktycznego punktu widzenia Shweeb jest zatem szynowym rowerem. Co istotne, projekt spotkał się z zainteresowaniem Google’a, który wyłożył fundusze na jego rozwój i budowę testowej linii. Szczegóły są dostępne na stronie Shweeb.com.

Bardzo podobnym pomysłem jest Skyride, jednak w tym wypadku projekt stworzono przede wszystkim z myślą o nietypowym sprzęcie do ćwiczeń, a funkcje transportowe mają drugorzędne znaczenie.

Pomysł budowy szynowych rowerów nie jest jednak tak nowy, jak mogłoby się wydawać. Jeszcze pod koniec XIX wieku Artur Hotchkiss zbudował w 1892 roku Hotchkiss Bicycle Railroad – szynową trasę rowerową łączącą Smithville i Mount Holly.

Szynowe rowery miały służyć jako sposób na szybki i tani transport dla robotników pracujących w pobliskiej fabryce. Mogli oni korzystać z rowerów po wykupieniu biletu miesięcznego. Mimo opatentowania wynalazku i powstania kilku krótkich tras w innych miastach Wielkiej Brytanii pomysł się nie przyjął.

Choć w przeciwieństwie do pozostałych pomysłów z tego zestawienia szynowe rowery pana Hotchkissa były przez krótki czas eksploatowane, to zrezygnowano z nich już w 1897 roku.

Jak zapewnić w zakorkowanym mieście szybką komunikację autobusową? Nie wszędzie da się wydzielić buspasy, jednak rozwiązaniem może okazać się zbudowanie autobusów zdolnych do poruszania się nad zatłoczonymi ulicami.

Projekt o nazwie Elevated High-Speed Bus nie jest jednak kolejną wariacją na temat nadziemnej kolejki, ale nietypową koncepcją autobusu, którego wygląd skojarzył mi się z katamaranem. Część pasażerska jest wyniesiona wysoko nad drogę, a pomiędzy oddalonymi od siebie kołami jest wystarczająco dużo miejsca, by zmieścił się tam jeden pas ruchu ze stojącymi w korku samochodami.

Brzmi skomplikowanie? Podobno jedno zdjęcie to więcej niż tysiąc słów, więc po zerknięciu na wizualizację tego rozwiązania będziecie wiedzieć, o co chodzi. Chińska firma Elevated High-Speed Bus ma zamiar w nieodległej przyszłości rozpocząć w Pekinie eksploatację takich maszyn.

Very High Speed Transit System to propozycja bardzo zbliżona do projektu Hyperloop, zaproponowanego niedawno przez Elona Muska. Projekt zakłada budowę systemu rur, w których pociągi poruszałyby się na poduszce magnetycznej, a opory zostałyby zminimalizowane dzięki próżni.

Pierwsze koncepcje takiego rozwiązania zostały opisane już na początku XX wieku, jednak projekt uwzględniający dostępne w danej chwili technologie powstał dopiero w 1972 roku. Pracujący dla RAND Corporation Robert M. Slater zaproponował wówczas zastosowanie klasycznego, poruszającego się na kołach pociągu i budowę podziemnych linii, łączących najważniejsze ośrodki Stanów Zjednoczonych.

Przystanki kolei o nazwie Very High Speed Transit System miały odgrywać rolę krajowych węzłów komunikacyjnych, do których podłączone byłyby inne systemy transportu. W kolejnych latach pomysł ewoluował m.in. do. planu budowy transoceanicznych linii kolejowych, w których pociągi miałyby się poruszać z prędkościami wielu tysięcy kilometrów na godzinę.

Niecodziennym sposobem na zrewolucjonizowanie transportu był pomysł, na który przed drugą wojną światową wpadł George Bennie. Rozwiązaniem miało okazać się połączenie samolotu z pociągiem.

Projekt zakładał budowę napowietrznych linii, pod którymi poruszałyby się pociągi z napędem śmigłowym. Prototypowa linia o długości 120 metrów powstała w 1930 roku pod Glasgow, jednak wynalazca nie dysponował funduszami, które pozwoliłyby na rozwinięcie projektu, i w 1937 roku zbankrutował.

Równolegle z projektem brytyjskim podobne rozwiązanie testowano w Niemczech. Niemiecki kolejowy wagon silnikowy Shienenzeppelin poruszał się co prawda po klasycznych torach, jednak podobnie jak Railplane był napędzany śmigłem. Dzięki temu Shienenzeppelin rozwijał prędkość do 230 kilometrów na godzinę.

W latach 30 zbudowano w Niemczech 3 sztuki takich wagonów. Mimo rewelacyjnych osiągów Shienenzeppelin nie zdobył większej popularności. Co prawda był szybki, jednak wirujące z tyłu wagonu śmigło stwarzało zagrożenie, a konstrukcja pojazdu uniemożliwiała łączenie go w dłuższe składy lub holowanie wagonów.

Warto wspomnieć, że dekadę wcześnie podobny pojazd opracowano w Związku Radzieckim. Wehikuł o nazwie Aerowagon został zbudowany przez 25-letniego konstruktora Waleriana Abakowskiego i miał silnik i śmigło umieszczone z przodu. Niestety, podczas pierwszego testowego kursu na trasie Moskwa-Tuła wykoleił się, zabijając wszystkich pasażerów i rozwoju tej konstrukcji nie kontynuowano.