10 pojazdów kosmicznych z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości

Eksploracja kosmosu to ludzkie marzenie niemalże od zawsze. Od kiedy człowiek zszedł z drzewa, wyprostował się i spojrzał w górę – zastanawiał się, co tam jest. Dopiero XX wiek, ze swoim postępem technologicznym, przyniósł coraz śmielsze próby realizacji postulatu podboju kosmosu, kontynuowanego w obecnym stuleciu. Dziś skupimy się na pojazdach kosmicznych, jakie temu służyły, służą i służyć będą.

Zestawienie rozpoczyna radziecki pojazd bezzałogowy o wdzięcznej nazwie Łunochod 1 (chodzący po księżycu). Dostarczony został na Księżyc w 1970 roku przez statek Łuna 17, w ramach misji o tej samej nazwie. Ważył 756 kg, miał wysokość 135 cm, długość 170 cm i szerokość 160 cm. Przewidywano, że pojazd będzie działał 3 miesiące, trwało to aż 11,5 miesiąca. Wyglądał niekoniecznie estetycznie, jednak na tamte lata był cudem radzieckiej myśli technicznej. Zaopatrzony był w przyrządy do badania mechanicznych własności księżycowego gruntu (koparki, wiertła), spektrometr rentgenowski do badania jej składu chemicznego, liczniki promieniowania korpuskularnego pochodzącego z przestrzeni galaktycznej, cztery kamery telewizyjne, teleskop rentgenowski oraz francuski odbłyśnik światła laserowego umożliwiający dokładne wyznaczenie odległości do Księżyca. "Klapka" Łunochodu zaopatrzona była w ogniwa słoneczne. W swojej księżycowej podróży Łunochod przebył drogę 10 540 m i umożliwił badanie naszego satelity na powierzchni 80 tys. metrów kwadratowych. Wykonał 206 panoramicznych i ponad 20 tys. zwykłych zdjęć powierzchni Księżyca.

Łunochod 2 został dostarczony na Księżyc przez Łunę 21, wystrzeloną 8 stycznia 1973. Od poprzednika różnił się niewiele. Podobnie jak on, zaopatrzony był w niezależny napęd każdego z ośmiu kół i poruszał się z prędkością około 5 km/h (o 3 km/h szybciej niż „1”), sterowany z Ziemi przez pięcioosobowy zespół. Warto zwrócić uwagę na cykl pracy Łunochodów: praca w czasie księżycowego dnia, w przerwach okazjonalne ładowanie akumulatorów z paneli słonecznych, nocą uśpienie (działało wtedy jedynie ogrzewanie radioizotopowe zapobiegające nadmiernemu przechłodzeniu pojazdów). Łunochod 2 był czynny przez około 4 miesiące. W tym czasie pokonał 37 km, przesłał 86 obrazów panoramicznych i ponad 80 tys. zwykłych. Dumne ze swoich osiągnięć kosmicznych władze ZSRR nakazały produkcje zdalnie sterowanych zabawek – kopii Łunochodów, eksportowanych także do Polski. Być może któryś z czytelników, tak jak ja, posiadał takie „cacko” w swojej kolekcji?

PrOP-M to mini łaziki kosmiczne, dostarczone na powierzchnię Marsa przez radzieckie sondy Mars 2 i Mars 3. Połączony z lądownikiem 15-metrowym kablem pojazd kroczący (zamiast kół miał „narty”) wielkości tostera, zawierał urządzenia do badania fizyczno-mechanicznych właściwości gruntu. Pomiary miały być dokonywane co 1,5 m w polu widzenia kamer lądownika. Niestety pierwsza z sond rozbiła się przy lądowaniu, łączność z drugą stracono natomiast już w niespełna 15 sekund po osiągnięciu powierzchni planety.

Pierwszy udany łazik marsjański, działający w ramach misji Mars Pathfinder. Pracował przez dwa i pół miesiąca (83 marsjańskie dni), dokonał 15 analiz chemicznych (między innymi głazu Yogi), przesłał na ziemię (za pośrednictwem lądownika) 550 zdjęć i wykonał wiele eksperymentów z myślą o przyszłych łazikach. Posiadał trzy kamery nawigacyjne oraz spektrometr rentgenowski. Na pokładzie zainstalowano mu także komputer z procesorem Intel 80C85 (100 kHz) i pamięcią RAM 512 KB. Całość ważyła 10,5 kg i miała 65 cm długości.

Spirit MER-A (Mars Exploration Rover A) wylądował na powierzchni Marsa 4 stycznia 2004 roku. Pierwotne założenia projektu przewidywały, że lądownik przetrwa na powierzchni Marsa 90 dni, jednak misję wielokrotnie z powodzeniem przedłużano. Od lądowania do 30 kwietnia 2008 roku, Spirit przebywał na powierzchni Marsa 1538 dni i odkrył wysoki (90%) poziom zawartości tlenku krzemu w warstwie gleby odsłoniętej przez swoje koła, co było wówczas najsilniejszym dowodem na istnienie w przeszłości wody na Marsie. W maju 2009 łazik utknął w piaszczystym gruncie Czerwonej Planety, 26 stycznia 2010 roku NASA zmieniła jego status na stacjonarną platformę badawczą. Ostatni raz dane z nim wymieniano 22 marca 2010.

MER-B - bliźniaczy pojazd Spirita. Ma masę 185 kg, jest zasilany z dwóch baterii litowych o pojemności 8Ah każda, ładowanych ogniwami słonecznymi. Porusza się dzięki trzem parom kół (niezależnie zawieszonych i napędzanych; obie pary skrętne, koła skręcają niezależnie). Średnia prędkość robota poruszającego się po płaskim terenie to 1 cm/s. Komunikacja z Ziemią odbywa się przy pomocy kierunkowej anteny wysokiego i niskiego zysku (przekaźniki - sondy Mars Global Surveyor i 2001 Mars Odyssey Komputer pokładowy pojazdu posiada 128 MB pamięci RAM oraz 32-bitowy procesor Rad 6000 (moc obliczeniowa 20 MIPS). Pojazd wyposażony jest w szereg narzędzi badawczych (kamery, mikroskopy, spektrometr rentgenowski itp.). To obecnie jedyny działający łazik badawczy na Marsie.

Doświadczalny i wywiadowczy pojazd NASA Curiosity z atomowymi silnikami, który wyląduje w sierpniu w marsjańskim kraterze Gale, to najnowocześniejszy ze stworzonych dotąd przez człowieka pojazdów kosmicznych. Swoją misję, wycenianą przez NASA na 2,5 mld dolarów, rozpoczął 26. października 2011 roku po wyniesieniu na orbitę przez rakietę Atlas V. Curiosity dysponować będzie zestawem 10 różnych instrumentów naukowych oraz 17 kamerami. Jego wielkość porównywalna jest z wielkością średniego samochodu terenowego. Głównym zadaniem misji jest poszukiwanie życia na Czerwonej Planecie.

Chiński lądownik księżycowy, trzeci w cyklu sond Chang’e, ma wylądować na Srebrnym Globie już za rok. Oczywiście najważniejszym elementem zestawu badawczego ma być 6-kołowy łazik księżycowy, obecnie testowany na zachodnio-chińskich pustyniach. Szczegółowe dane na jego temat nie są wiadome, mówi się jednak że dysponować będzie wyjątkowo długim zasięgiem, dochodzącym do 5000 metrów od lądownika.

Również Indie włączają się do kosmicznego wyścigu. Po zakończonej fiaskiem w 2009 roku misji Chandrayaan, przyszedł czas na jego kontynuację. Chandrayaan 2 ma wystartować na przełomie 2013 i 2014 roku. Hinduska agencja kosmiczna ISRO opracowuje we współpracy z Rosjanami projekt nowego lądownika, wyposażonego w księżycowy łazik badawczy.

ESA, europejska agencja kosmiczna wraz za NASA planują w latach 2016-2019 przeprowadzić wspólną misję badawczą Marsa. W roku 2018 na powierzchnię Czerwonej Planety dotrzeć mają dwa łaziki – jeden przygotowany przez ESA, drugi przez NASA. Pojazd ESA ma ważyć około 180 kg, poruszać się będzie z prędkością 100 m dziennie i przebywać na powierzchni około sześciu miesięcy. Jego unikatową funkcjonalnością będzie dokonywanie pomiarów mikroskopowych i wykonywanie odwiertów do głębokości 2 metrów (nowością ma być pieczętowanie i zachowywanie próbek).

Źródło: Weburbanist • Visionair • Caveofknowledge • NASA • Cyberneticzoo • Panzerdeutsch • NASA • Wikipedia • Wikipedia • Wikipedia