Najtęższe głowy świata podzieliły się swoimi obawami na trwający rok. Jak wynika z ich przewidywań, przed nami wiele powodów do trosk, z których kilka przedstawiamy w poniższym artykule.
Najtęższe głowy świata podzieliły się swoimi obawami na trwający rok. Jak wynika z ich przewidywań, przed nami wiele powodów do trosk, z których kilka przedstawiamy w poniższym artykule.
Edge.org to strona, którą zdecydowanie warto czytać; słusznie cieszy się mianem „najmądrzejszej strony w Sieci”. Ma formę wielkiej internetowej debaty, w której do udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie zapraszani są najbardziej zasłużeni światowi eksperci: naukowcy, filozofowie, przedsiębiorcy. Na dobry (?) początek roku, administratorzy strony zadali im pytanie: czego powinniśmy się obawiać?
Odpowiedzi często są dosyć abstrakcyjne, dryfują w kierunku luźnych rozważań nad szerszymi, długofalowymi problemami. Niektóre jednak dotyczą bardzo aktualnych problemów, które prędzej czy później nas dopadną.
Ludzki umysł jest w niebezpieczeństwie
Douglas Rushkoff, badacz mediów, nowych technologii i Internetu ostrzega: grozi nam neurologiczna katastrofa. Uważa on, że jakiś niesprecyzowany jeszcze czynnik szkodzi naszej świadomości, a na dodatek sami pogarszamy swoje położenie, szukając szybkich rozwiązań dla skomplikowanych problemów. Przytacza statystyki, zgodnie z którymi rośnie odsetek diagnozowanych zaburzeń psychicznych. Jednocześnie zauważa, że farmaceutyczna odpowiedź na te problemy jest ślepą uliczką. Masowe i trwałe zażywanie leków antydepresyjnych czy przeciwlękowych, bez próby dotarcia do źródła problemu, może prowadzić do stępienia reakcji na zewnętrzne bodźce, obojętności i dezorientacji. Efekt? Społeczeństwo zombie.
„Widzimy już początki: społeczeństwo sterowane przez media, niecierpliwe, wierzące w bzdury, z kompleksem niższości, zerowymi umiejętnościami komunikacji”, pisze Rushkoff, i dodaje: „Im bardziej skupimy się na zmienianiu naszej neurochemii, tym bardziej będziemy ignorować faktyczne źródła problemów”. Nie pozostawia też złudzeń: technologia nie wyręczy nas w myśleniu, może co najwyżej pozostawić nas w tyle. „Nasza świadomość zbiorowa jest największym ewolucyjnym osiągnięciem człowieka”, pisze publicysta. „Teraz z własnej woli przeprowadzamy na nią zamach”.
Psycholog i kognitywista Roger Schank podsumowuje sprawę krócej i dosadniej: „Boję się głupoty”.
Bomba demograficzna czy ekonomiczna?
Na temat potencjalnego zagrożenia przeludnieniem zdania ekspertów są podzielone. Za życia większości czytelników Gadżetomanii, liczba ludzi na Ziemi zwiększyła się o kolejny miliard i nadal rośnie, zbliżając się do rekordowej granicy 10 mld, prognozowanej na 2050. Jednocześnie jednak istnieją prognozy, zgodnie z którymi na dziesiątce się zatrzyma, ponieważ – choć liczba ludzi na świecie rośnie – to praktycznie wszędzie spada współczynnik dzietności (liczba dzieci przypadająca na matkę).
Co najważniejsze, zmiany demograficzne idą w parze ze zmianami poziomu życia. Te będą mieć większy wpływ na przyszłość Ziemi niż liczba ludności – mówi geograf Laurence C. Smith. Coraz więcej ludzi przenosi się ze wsi do miast – około 3 mln (czyli prawie dwie Warszawy) tygodniowo. Ma to zdecydowanie dobre skutki – mniej głodu i ubóstwa – ale i pociąga za sobą konsekwencje. Nowe miasta i ich mieszkańcy to większa konsumpcja zasobów naturalnych. Trzeba dostarczyć im domów, prądu, jedzenia. Jared Diamond z UCLA obliczył, że gdyby poziom życia Amerykanina czy Europejczyka był dostępny wszystkim na świecie, konsumpcja dóbr wzrosłaby jedenastokrotnie. Jak nadążyć za tempem zmian bez zużycia wszystkich zasobów planety – oto wyzwanie, z którym według Smitha i Diamonda przyjdzie się zmierzyć Ziemianom w najbliższych latach.
A skąd to wiesz?
Statystyk i ekspert prawa obliczeniowego Victoria Stodden widzi niebezpieczeństwo w braku krytycyzmu. Twierdzi, że technologia rozleniwia nasz zmysł samodzielnego myślenia i sprawia, że nadmiernie przyjmujemy wszystko na wiarę. Ludzkie myślenie jest zdecydowanie mniej racjonalne, niż nam się wydaje (potoczne myślenie składa się z heurystyk, czyli uproszczeń i skrótów, które nie muszą mieć nic wspólnego z faktami). Komputer, a zwłaszcza Internet, jeszcze pogłębiają naszą dezorientację – delegujemy wiedzę do Sieci, oszczędzając na rozumowaniu i sprawdzaniu faktów.
Przede wszystkim skutkuje to wiarą w cokolwiek – wystarczy, że jakaś informacja jest dostępna w Internecie, a odbiorca bezkrytycznie w nią wierzy i, co gorsza, podaje dalej bez sprawdzenia jej wiarygodności. Brak dozy sceptycyzmu wpływa nie tylko na rozpowszechnianie nieprawdy, ale szkodzi również na poziomie indywidualnym – zwiększa ryzyko podejmowania głupich decyzji. „Amerykańscy naukowcy” mają się lepiej niż kiedykolwiek.
Biotechnologia ma kolosalne znaczenie dla medycyny, ale w rękach terrorysty może zmieść miliony z powierzchni Ziemi. Zaawansowane sieci połączeń o międzynarodowym zasięgu, dzięki którym funkcjonuje nasza cywilizacja (komunikacja, transport, sieci energetyczne, kontrola lotów, Internet itp.) jednocześnie kryją w sobie minimalnie prawdopodobne, ale straszne w skutkach ryzyko. Konsekwencje awarii czy cyberataków byłyby odczuwalne na globalną skalę. Rees twierdzi, że skupiając się na pozytywnych stronach nowych technologii, ignorujemy niebezpieczeństwa – i zaleca, na wszelki wypadek, przygotowanie planu B.
Powód do obaw, mniej czy bardziej prawdopodobnych, eksperci z edge.org wyliczają o wiele więcej. To długa, ale szalenie pożywna i przydatna lektura, którą polecam wszystkim niebojącym się widma „tl;dr”. Na pociechę dodam jeszcze, że wielu ankietowanych uznało, że największym powodem do zmartwień jest... sam strach.