Skąd wzięła się czarna śmierć? Badacze odkryli przyczynę morderczej zarazy
Co spowodowało śmierć jednej trzeciej mieszkańców średniowiecznej Europy? DNA pozyskane z masowych grobów ofiar czarnej śmierci pozwoliło na wyjaśnienie tej zagadki i ostateczne obalenie alternatywnych teorii o pochodzeniu tej strasznej choroby.
Co spowodowało śmierć jednej trzeciej mieszkańców średniowiecznej Europy? DNA pozyskane z masowych grobów ofiar czarnej śmierci pozwoliło na wyjaśnienie tej zagadki i ostateczne obalenie alternatywnych teorii o pochodzeniu tej strasznej choroby.
Czarna śmierć to nazwa epidemii dżumy odpowiedzialnej za kilkadziesiąt milionów zgonów. Choć najbardziej dotkliwe były fale zarazy powtarzające się od połowy do końca XIV wieku, warto pamiętać, że dżuma zbierała swoje krwawe żniwo zarówno wcześniej, jak i w późniejszych latach.
Współcześni badacze za przyczynę tej katastrofalnej zarazy uznają zazwyczaj bakterie Yersinia pestis, wywołujące dżumę dymieniczą. Nie brakowało jednak teorii kwestionujących to wyjaśnienie.
Najciekawsze z nich powstały w czasach współczesnych zarazie. Przerażeni wizją rychłej śmierci ludzie tłumaczyli sobie epidemię zakażonym powietrzem, karą boską lub zatrutą wodą. O tajny plan wybicia Europejczyków za pomocą zatrutych studni oskarżono również, nie pierwszy i nie ostatni raz, Żydów.
Rozwój nauki obalił wprawdzie wiele średniowiuecznych teorii medycznych i spiskowych, jednak próby wyjaśnienia zarazy bakterią spotkykały się z bardzo silną krytyką.
Zdaniem wielu badaczy średniowieczne opisy choroby nie odpowiadały objawom dżumy dymieniczej. Ponadto najbardziej prawdopodobni nosiciele choroby – szczury śniade – występowały tylko na części ogarniętego zarazą terenu.
Wiele zastrzeżeń budził również czas inkubacji choroby. W przypadku Yersina pestis wynosi on około 6 dni, podczas gdy średniowieczne kroniki wspominały o czasie znacznie dłuższym, przekraczającym miesiąc.
Wśród alternatywnych przyczyn czarnej śmierci wymieniano m.in. wirusy, a sama zaraza stała się wdzięcznym tematem dla pisarzy i filmowców:
Próbę ostatecznego wyjaśnienia, co odpowiada za uśmiercenie znacznej części europejskiej populacji i zatrzymanie rozwoju kontynentu na dziesięciolecia, podjęli badacze z Instytutu Badania Chorób Zakaźnych Uniwersytetu McMaster oraz innych ośrodków naukowych.
Próbki pobrane ze zbiorowych mogił ofiar czarnej śmierci pozwoliły na wyodrębnienie DNA, które rozwiało wszelkie wątpliwości. Odpowiedzialność za katastrofalną epidemię ponosi bakteria Yersinia pestis.
Warto zauważyć, że bakteria ta jako masowy morderca została zidentyfikowana w przypadku epidemii z XIV wieku. Zarazy z innych epok, choć określane jako epidemie dżumy, mogą mieć inne, nierozpoznane na razie podłoże.
Mówiąc o czarnej śmierci, warto przypomnieć zasięg tej choroby. Większość terenów współczesnej Polski pozostawała wówczas wolna od zarazy. Występujące przypadki czarnej śmierci nie przekształciły się w epidemię.
Inne regiony kontynentu nie miały tyle szczęścia. Czarna śmierć zabiła około 30 proc. populacji Europy.
Źródło: Geekosystem