WAŻNE
TERAZ

Lewandowski!! Euforia na trybunach po 2. golu Polski

Konkurenci F-16. 6 samolotów, które walczyły o polski "przetarg stulecia"

48 F-16 to w 2022 roku filar polskiego lotnictwa wojskowego. Wybór tego konkretnie typu samolotu wielozadaniowego nastąpił oficjalnie 27 grudnia 2002 r. Zanim do tego doszło, swój sprzęt oferowali Polsce różni producenci – również ci, których propozycji ostatecznie nie rozpatrywano w ramach procedury przetargowej. Jakie samoloty rywalizowały o uznanie i wybór Polaków?

SAAB JAS 39 GripenSAAB JAS 39 Gripen
Źródło zdjęć: © Flickr, Milan Nykodym, Lic. CC BY-SA 2.0
Łukasz Michalik

Suchoj Su-39

Rosyjska oferta to prawdopodobnie najsłabiej obecnie pamiętana propozycja, jaka została złożona w odpowiedzi na polskie plany zakupu nowych samolotów wielozadaniowych. Ofertę dostarczenia do Polski samolotów Su-39 złożyła w 1997 roku rosyjska Centrala Handlowa Roswoorużenije podczas Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach.

Suchoj Su-25
Suchoj Su-25 © Flickr, Richard Seaman, Lic. CC BY-SA 2.0

Su-39 (Su-25TM) to opracowana w połowie lat 90. modernizacja popularnego samolotu szturmowego Su-25. W porównaniu z protoplastą, nowa maszyna otrzymała bardziej zaawansowane wyposażenie awioniczne, w tym m.in. radar do śledzenia celów naziemnych i nowy system kierowania ogniem.

Samoloty zostały także dostosowane do przenoszenia szerszego wachlarza uzbrojenia, w tym rakiet powietrze-powietrze średniego zasięgu R-77, pocisków przeciwradiolokacyjnych i przeciwokrętowych. Su-39 nie doczekał się produkcji seryjnej.

Niezależnie od udoskonaleń i podkreślanych przez producenta możliwości prowadzenia walk powietrznych, Su-39 pozostał nadal samolotem szturmowym, o możliwościach odmiennych od współczesnych maszyn wielozadaniowych. Fakt ten, jak również względy polityczne sprawiły, że samolot Suchoja nie został uwzględniony przez Polskę w procedurze przetargowej.

Eurofighter Typhoon

Eurofighter Typhoon to rezultat międzynarodowego programu EFA (European Fighter Aircraft), sięgającego początku lat 80. Początkowo uczestniczyły w nim Wielka Brytania, Niemcy i Włochy, do których dołączyła Hiszpania. Projekt opracowanego dzięki międzynarodowej współpracy samolotu jest kompromisem, wynikającym z nie w pełni zgodnych potrzeb poszczególnych kooperantów.

Eurofighter Typhoon
Eurofighter Typhoon © Flickr, Smudge 9000, Lic. CC BY 2.0

Typhoon ewoluował wraz z kolejnymi transzami produkcyjnymi – od maszyny myśliwskiej po zaawansowany, wielozadaniowy samolot, określany jako konstrukcja generacji 4,5. Nietypowy okazał się także sam proces produkcyjny: każdy z uczestników programu montował samodzielnie samoloty dla własnych sił powietrznych, a jednocześnie produkował podzespoły potrzebne dla pozostałych państw.

W 1998 roku samolot – wówczas jeszcze jako Eurofighter 2000 - został oficjalnie zaproponowany Polsce, jednak jego kandydatura została odrzucona. Jednym z czynników była wysoka cena, a także obawy, że zaawansowana konstrukcja, wykonana w szerokim zakresie z kompozytów, utrudni realizację ewentualnego offsetu.

Dassault Rafale

Dassault Rafale powstał w wyniku porzucenia przez Francję udziału w programie rozwoju wspólnego, europejskiego myśliwca (późniejszego Typhoona). Prowadzony samodzielnie przez Francję program rozwoju samolotu nowej generacji przyniósł efekt w postaci maszyny generacji 4,5, w pełni odpowiadającej francuskim potrzebom i oczekiwaniom. Rafale może przenosić broń jądrową, a w wersji morskiej działać z lotniskowców.

Dassault Rafale
Dassault Rafale © Tim Felce (Airwolfhound), Flickr, Lic. CC BY-SA 2.0

Dassault Rafale jest określany przez Francuzów jako samolot "omni rôle" – wielozadaniowy, przy czym ta wielozadaniowość została bardzo mocno zaakcentowana już na etapie projektowania. Rafale może równie skutecznie zwalczać cele powietrzne, lądowe i morskie, dzięki zintegrowanym w jeden system systemom WRE, celowniczym czy rozpoznawczym.

Najnowocześniejsza konstrukcja francuskiego przemysłu lotniczego także była brana pod uwagę jako samolot dla Polski. Na przeszkodzie stanęły jednak bardzo wysoka cena, a także nieznana wówczas, faktyczna wartość bojowa francuskich maszyn. Dlatego zamiast awangardowego wówczas Rafale’a w szranki o polskie zamówienie oficjalnie stanął inny francuski samolot – Mirage 2000.

Dassault Mirage 2000

Oblatany w 1978 roku, francuski samolot wielozadaniowy to zwieńczenie bardzo długiej i cieszącej się na świecie znaczną popularnością serii. Jej początki sięgają jeszcze roku 1955 i oblotu Mirage’a 1, rozwiniętego następnie do Mirage’a III, który z czasem doczekał się wersji uderzeniowej o nazwie Mirage 5.

Dassault Mirage 2000
Dassault Mirage 2000 © Domena publiczna | Staff Sgt. Michael B. Keller

Mirage 2000 zachowywał charakterystyczny dla całej serii francuskich maszyn układ aerodynamiczny delta, ze skrzydłami w kształcie trójkąta. Rozwijany początkowo jako myśliwiec, samolot – wraz z ewolucją awioniki i możliwości przenoszenia uzbrojenia – zyskał z czasem na wielozadaniowości, a także – w specjalnej wersji N – posiadł zdolność do ataków z wykorzystaniem broni jądrowej.

Dopiero jednak wersja Mirage 2000-5, opracowana pod koniec lat 80., zapewniła mu możliwości porównywalne m.in. z maszynami amerykańskimi, jak choćby możliwość jednoczesnego śledzenia i zwalczania kilku celów powietrznych.

Ta właśnie, zaawansowana wersja, została zaoferowana Polsce i w finale przetargu na samolot wielozadaniowy konkurowała z amerykańskim samolotem General Dynamics F-16 Fighting Falcon i szwedzkim Saab JAS 39 Gripen

SAAB JAS 39 Gripen

W przetargu na samolot wielozadaniowy wziął udział także szwedzki SAAB JAS 39 Gripen – lekka maszyna, projektowana przez Szwedów od początku jako samolot wielozadaniowy (JAS od Jakt, Attack, Spaning – myśliwski, szturmowy, rozpoznawczy).

SAAB JAS 39 Gripen
SAAB JAS 39 Gripen © Wikimedia Commons, Finnish Aviation Museum, Lic. CC BY-SA 4.0

Projektanci samolotu duży nacisk położyli na możliwość działania z improwizowanych, krótkich pasów startowych, szybkość odtwarzania gotowości bojowej także w warunkach polowych, a także niskie koszty eksploatacji. Choć Gripen jest konstrukcją opracowaną siłami szwedzkiego przemysłu, przez pewien czas był oferowany jako produkt SAAB-a i brytyjskiego koncernu BAE Systems, co miało ułatwić międzynarodową sprzedaż samolotu.

Warty uwagi jest także fakt ciągłego rozwoju samolotu. Na jego możliwości rzutował ograniczony – na początku wieku – asortyment przenoszonego uzbrojenia, który z czasem i kolejnymi wersjami rozwojowymi szwedzkiej maszyny uległ rozszerzeniu.

Saab JAS 39 Gripen był bliski wygrania przetargu na samolot wielozadaniowy dla Polski, jednak jego kandydatura (sam samolot i oferowany offset) została oceniona minimalnie niżej od zwycięskiego F-16. Okoliczności wyłonienia zwycięzcy wywołały pod koniec 2002 roku wiele kontrowersji, zwłaszcza, że na Gripena jako trzon własnego lotnictwa postawiły w tamtym czasie Czechy i Węgry.

McDonnell Douglas F/A-18 Hornet

Nieco zapomnianym konkurentem F-16 był inny, amerykański samolot – F/A-18 Hornet. Jest to samolot, którego protoplasta - Northrop YF-17 Cobra – przegrał przed laty z F-16 walkę o kontrakt na lekki myśliwiec dla amerykańskich sił powietrznych. Mimo tego maszyną zainteresowała się amerykańska marynarka, dla której istotny był fakt wyposażenia samolotu w dwa silniki.

McDonnell Douglas F/A-18 Hornet
McDonnell Douglas F/A-18 Hornet © Domena publiczna

Początkowo planowano eksploatowanie dwóch różnych wersji Horneta – maszyny myśliwskiej i uderzeniowej. Konstrukcja okazała się jednak na tyle uniwersalna, że ostatecznie – jako F/A-18 Hornet – została przeznaczona do wykonywania obu rodzajów misji.

Intensywnie eksploatowany i uczestniczący w licznych konfliktach zbrojnych samolot dowiódł z czasem wysokiej niezawodności i odporności, pozwalającej na powrót na lotniskowiec nawet w przypadku bezpośrednich trafień pociskami przeciwlotniczymi. Hornet doczekał się także bardzo głębokiej modernizacji, w wyniku której powstał nowy typ samolotu o znacznie większych możliwościach - Boeing F/A-18E/F Super Hornet.

Warta uwagi jest oferta, jaką przedstawiciele koncernu McDonnell Douglas złożyli w 1996 roku Polsce: tylko 20 samolotów miało zostać kupionych od Amerykanów, natomiast pozostałe miały być w całości produkowane w zakładach PZL Mielec. Oferta została jednak odrzucona, a do finału rywalizacji o polskie zamówienie zakwalifikowały się ostatecznie samoloty Dassault Mirage 2000, SAAB JAS 39 Gripen i General Dynamics F-16 Fighting Falcon, który 27 grudnia 2002 roku został ogłoszony zwycięzcą przetargu.

Źródło artykułu: WP Tech

Wybrane dla Ciebie

Mikroplastik i zdrowie. To konsekwencje zanieczyszczenia środowiska
Mikroplastik i zdrowie. To konsekwencje zanieczyszczenia środowiska
Tajemnicza rotacja. Czy Wszechświat znajduje się w czarnej dziurze?
Tajemnicza rotacja. Czy Wszechświat znajduje się w czarnej dziurze?
Umożliwi skok technologiczny? Ten związek ma niezwykłe właściwości
Umożliwi skok technologiczny? Ten związek ma niezwykłe właściwości
Rewolucja w budownictwie: samonaprawiające się budynki z grzybów
Rewolucja w budownictwie: samonaprawiające się budynki z grzybów
Mają obserwować reaktor. Specjalne ukraińskie jednostki w Czarnobylu
Mają obserwować reaktor. Specjalne ukraińskie jednostki w Czarnobylu
"Trzeci stan istnienia". Komórki martwych organizmów mogą się przekształcać
"Trzeci stan istnienia". Komórki martwych organizmów mogą się przekształcać
Winny jest ozon. Zmiany klimatyczne nieustannie postępują
Winny jest ozon. Zmiany klimatyczne nieustannie postępują
Zaskakują dokładnością. Te prognozy zmian klimatycznych mają 30 lat
Zaskakują dokładnością. Te prognozy zmian klimatycznych mają 30 lat
Robił zdjęcia w Wielkiej Brytanii. Nagle jego torba zaczęła się ruszać
Robił zdjęcia w Wielkiej Brytanii. Nagle jego torba zaczęła się ruszać
Organizmy odporne na ekstremalne temperatury. Odkrycia naukowców
Organizmy odporne na ekstremalne temperatury. Odkrycia naukowców
Działa całą dobę. Ta chińska elektrownia jest niezwykła
Działa całą dobę. Ta chińska elektrownia jest niezwykła
"Cmentarzysko okrętów". Odkryto 13 wraków z czasów II wojny światowej
"Cmentarzysko okrętów". Odkryto 13 wraków z czasów II wojny światowej