Saturn obnażony - TOP 30 zdjęć wykonanych przez sondę Cassini

Misja Cassini-Huygens rozpoczęła się 15 października 1997 roku. Cel misji to wieloaspektowe zbadanie Saturna, systemu jego pierścieni i księżyców. Cassini-Huygens weszła na okołosaturniańską orbitę 1 lipca 2004 roku, tj. po niemal siedmiu latach kosmicznej odysei. Od tego czasu sonda przesłała na Ziemię ogromne ilości danych, a wśród nich zdjęcia o nie tylko naukowej, ale i estetycznej wartości. Poniższa galeria przedstawia 30 najlepszych, wybranych spośród nich.

Wejście Cassini na orbitę Saturna

Tomasz Miller

25.05.2010 07:30

Lodowa Tetyda przemyka za największym satelitą Saturna pokrytym gęstą atmosferą Tytanem. Na powierzchni Tetydy widoczny jest krater Odyseusz o średnicy 400 km (co stanowi 2/5 średnicy całego księżyca). Zdjęcie wykonane zostało z odległości ok. 1 mln km od Tytana i ok. 2,2 mln km od Tetydy. Pojedynczy piksel odpowiada 6 km na Tytanie oraz 13 km na Tetydzie.

Niewielki lodowo-skalisty księżyc Mimas (średnica: 396 km) na tle

górnych warstw atmosfery Saturna. Jest on najmniejszym znanym ciałem niebieskim zdolnym utrzymać kształt bliski sferycznemu dzięki własnej grawitacji. Zdjęcie wykonane z odległości ok. 915 tys. km od Mimasa.

Ponownie Mimas, uwieczniony tym razem z odległości 70 tys. km. Z prawej strony widoczny jest krater Herschel o średnicy 130 km ze wzniesieniem centralnym o wysokości 6 km.

Krater Herschel na Mimasie. Zdjęcie wykonane z odległości "zaledwie" 9500 km podczas maksymalnego zbliżenia się sondy Cassini do powierzchni księżyca w lutym 2009 r.

Niewielki, nieregularny księżyc Kalipso o wymiarach 30x23x14 km. Zdjęcie wykonane w lutym 2010 r. z odległości ok. 21 tys. km od Kalipso.

Powyższe zdjęcie wykonano z odległości ok. 2,7 mln km od Saturna we wrześniu 2009 roku, w niecały miesiąc po saturniańskiej równonocy. Cień rzucany przez pierścienie na atmosferę planety wciąż jest bardzo wąski. W lewej dolnej części fotografii widocza jest jasna plamka to znany z poprzednich zdjęć księżyc Mimas.

Enceladus (średnica: 500 km) widziany z odległości ok. 200 tys. km. Powierzchnia tego księżyca pokryta jest świeżym, czystym lodem, co sprawia, że odbija on rekordowe 99% docierającego nań światła słonecznego. Dla porównania, nasz Księżyc może się tu pochwalić wynikiem zaledwie 12%.

Na Enceladusie znajduje się wiele czynnych wulkanów, wyrzucających w przestrzeń kosmiczną nie lawę i materiał piroklastyczny, a lód.

Fotografia przedstawia pióropusze drobnych kryształków lodu wyrzucane ze szczelin w okolicach bieguna południowego księżyca. Wykonano ją z odległości ok. 17 tys. km.

Kolejna panorama okolic enceladusjańskiego bieguna południowego z szeregiem lodowych wulkanów. Zjawisko kriowulkanizmu na Enceladusie jest jednym z wielu odkryć dokonanych przez sondę Cassini. Przypuszcza się, że zaledwie kilka metrów pod powierzchnią księżyca może znajdować się woda w stanie ciekłym. To z kolei rodzi nadzieję znalezienia tam prymitywnych form życia.

Wstępne badania Enceladusa tak zaciekawiły naukowców, że tor lotu sondy Cassini skorygowano, aby umożliwić jej zbliżenie się do powierzchni tego satelity. Na tym zdjęciu wykonanym z wysokości ok. 2000 km, na lodowej powierzchni księżyca widoczne są liczne szczeliny i grzbiety, pod względem stuktury nieco podobne do tych znanych z dna ziemskich oceanów.

Struktura zwana Baghdad Sulcus znajdująca się w pobliżu bieguna

południowego Enceladusa. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej, formy geologiczne na tym satelicie otrzymują nazwy związane z "Baśniami tysiąca i jednej nocy". Szerokość pojedynczego piksela przekłada się tu na mniej więcej 30 m.

Zbliżenie na Baghdad Sulcus na Enceladusie. Tu pojedynczy piksel

odpowiada szerokości zaledwie ok. 12 m, dzięki czemu widoczne są nawet względnie niewielkie elementy ukształtowania terenu takie jak lodowe głazy. Zdjęcie wykonano z wysokości ok. 1600 km.

I ponownie Enceladus, przyozdobiony w kriowulkaniczny pióropusz. Poza kryształami H2O w materiale wydobywającym się z wulkanu stwierdzono obecność śladowych ilości cząsteczek azotu, dwutlenku węgla i amoniaku. Natrafiono również na proste związki organiczne takie jak metan, etan, propan i acetylen, co zdaniem naukowców zwiększa szansę na istnienie życia pod powierzchnią satelity.

Niewielki księżyc Helena, nazwany na cześć mitologicznej Heleny

Trojańskiej wnuczki Kronosa/Saturna. Satelita ma średnicę zaledwie 35 km.

Spowity w gęstą, azotowo-metanową atmosferę Tytan, widziany ponad krawędzią lodowo-skalistego Enceladusa (czarny obszar na dole fotografii). Pasy pomiędzy dwoma satelitami stanowią fragment pierścieni Saturna. Zdjęcie wykonano 18 maja 2010 r.

Tetyda jest jednym z czterech księżyców Saturna odkrytych jeszcze w XVII w. przez Giovanniego Cassiniego włoskiego matematyka, astronoma i astrologa. To właśnie jego nazwiskiem ochrzczono sondę kosmiczną, która wykonała zdjęcia prezentowane w tej galerii.

Kratery gęsto pokrywają powierzchnię niewielkiego Prometeusza,

oświetloną jedynie skąpą ilością światła odbitego od tarczy Saturna. Ten nieregularny satelita o wymiarach 119x87x61 km został sfotografowany z odległości ok. 34 tys. km. Szerokość pojedynczego piksela przekłada się tu na ok. 200 m.

Lodowo-skalista Rea (średnica: 1528 km) oraz mniejszy i nieregularny Epimeteusz (wymiary: 135x108x105 km). W tle Saturn i jego pierścienie. Księżyce te nie są w rzeczywistości blisko siebie. na tym zdjęciu Epimeteusz znajduje się ok. 400 tys. km ze Reą.

25 grudnia 2009 r. sonda Cassini znajdowała się po ciemnej stronie Saturna. Wtedy wykonała to zdjęcie Enceladusa oraz Saturna i jego pierścieni. Jasny łuk na krawędzi tarczy planety to wynik ugięcia światła w górnych warstwach jej atmosfery. W dolnej części zdjęcia łuk poznaczony jest cieniem saturniańskich pierścieni.

Sonda Cassini spogląda "ponad ramieniem" niewielkiej Heleny na chmury w górnych warstwach atmosfery Saturna. Zdjęcie wykonano 3 marca 2010 r.

To niewyraźne zdjęcie przedstawia największego satelitę Saturna, Tytana. Planetolodzy już od wielu lat spekulowali, że jego powierzchnia może być upstrzona jeziorami płynnych węglowodorów. Sondzie Cassini udało się na tej wykonanej w podczerwieni fotografii uchwycić światło słoneczne odbite od tafli jednego z takich jeziora zwanego Jingpo Lacus. Obecność węglowodorowych jezior może umożliwiać istnienie prymitywnych form życia.

Tytan (niewidoczny na zdjęciu) rzuca olbrzymi cień na tarczę swojej planety macierzystej. Średnica tego satelity wynosi 5150 km, jakkolwiek jego cień jest na tym zdjęciu znacznie wydłużony. Jeden z internautów nadał temu zdjęciu tytuł: "Wściekły Pac-Man".

Pierścienie Saturna, częściowo przykryte cieniem rzucanym przez gazowego olbrzyma, zdają się przecinać na pół jego księżyc, Tytana. Sama planeta znajduje się poza lewą krawędzią zdjęcia. Całej scenie "przygląda się" mniejszy Mimas. Wprawne oko dostrzeże jeszcze malutką plamkę na prawo od Tytana, w cienkiej szparze przy górnej krawędzi pierścieni to księżyc Atlas o średnicy zaledwie 30 km.

Powierzchnia lodowo-skalistej Dione (średnica: 1118 km) jest bardzo zróżnicowana. Zdjęcie zostało wykonane z odległości ok. 2500 km od powierzhcni księżyca. Szerokość pojedynczego piksela odpowiada ok. 15 metrom.

Na tym zdjęciu wykonanym 18 maja 2010 r., lodowo-skalisty Enceladus częściowo zasłania skąpany w słońcu segment saturniańskich pierścieni.

Poznaczona kraterami Dione na tle wiecznie zachmurzonego Tytana. Odkrywcą tej pierwszej był wspomniany już Giovanni Cassini. Tytana odkrył nieco wcześniej holenderski matematyk, fizyk, horolog i astronom Christiaan Huygens. Jego nazwisko nosił próbnik opuszczony przez sondę Cassini na powierzchnię Tytana na przełomie lat 2004/5.

Fragment północnej półkuli Saturna z wielką, owalną huraganową strukturą w okolicach podbiegunowych. Zdjęcie wykonano 14 lutego 2010 roku z odległości ok. 523 tys. km od górnych wartsw atmosfery Saturna. Pojedynczy piksel ma szerokość odpowiadającą 28 km.

Niewielki księżyc Prometeusz (wymiary: 119x87x61 km) swoim polem grawitacyjnym zaburza strukturę cienkiego saturniańskiego pierścienia F, powodując powstanie charakterystycznego wzoru. Pierścienie Saturna zbudowane są z cząstek lodu i skał. Większość z nich jest mikroskopijna, jakkolwiek zdarzają się też wśród nich kilkumetrowe głazy. Każdy piksel na zdjęciu ma szerokość przekładającą się na ok. 12 km, wskutek czego ziarnista struktura pierścieni nie jest tu widoczna.

Powyższe zdjęcie Tytana, uwidaczniające złożoną, wielowarstwową

strukturę atmosfery tego satelity, stanowi w rzeczywistości mozaikę sześciu zdjęć wykonanych przy użyciu różnych filtrów widmowych. Tytan jest jedynym księżycem w Układzie Słonecznym posiadającym gęstą atmosferę. Warunki na jego powierzchni mają przypominać te, które panowały na młodej Ziemi.