Zaćmienie Słońca - już we wtorek!

Wiem, że większość z Was 4. stycznia będzie już w pracy lub szkole, ale jeżeli macie taką możliwość - to zróbcie sobie rano chwilę wolnego. Na niebie zobaczyć będzie można zjawisko, które nieczęsto można oglądać: zaćmienie słońca. Nie będzie co prawda całkowite (ale my takiego w Polsce już nie doczekamy), jednak 83% tarczy słonecznej to już coś!

Wiem, że większość z Was 4. stycznia będzie już w pracy lub szkole, ale jeżeli macie taką możliwość - to zróbcie sobie rano chwilę wolnego. Na niebie zobaczyć będzie można zjawisko, które nieczęsto można oglądać: zaćmienie słońca. Nie będzie co prawda całkowite (ale my takiego w Polsce już nie doczekamy), jednak 83% tarczy słonecznej to już coś!

Zaćmienie Słońca możemy oglądać wtedy, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni tarczę naszej gwiazdy. Częściowe zaćmienie obserwujemy, kiedy nie znajdujemy się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że miejsce, z którego patrzymy, jest w półcieniu rzucanym przez Księżyc.

Taka właśnie sytuacja będzie miała miejsce 4. stycznia 2011 roku - czyli już jutro.

Będzie to głębokie zaćmienie częściowe, widoczne w całym kraju w godzinach rannych. Na większości terytorium Polski, przesłonięciu ulegnie około 82% tarczy Słońca - całkiem sporo, podobne zjawisko obserwować można było w 1999 roku. Wtedy jednak warunki do obserwacji były znacznie lepsze: nie tylko był sierpień, czyli wiele osób miało akurat wolne, ale też Słońce znajdowało się wysoko nad horyzontem.

Teraz będzie nieco gorzej, ale też da radę obserwować.

Zgodnie z informacją z Wikipedii, w Polsce początek zaćmienia nastąpi o godzinie 8:14 na wysokości 3°, o godzinie 9:36 nastąpi maksimum na wysokości 10° (zakrycie 81,7%), o godzinie 11:04 zakończy się zaćmienie na wysokości 15°.

Oznacza to dla nas tyle, że zaćmienie rozpocznie się bardzo wcześnie, mniej więcej o tej porze, o jakiej "wstaje" Słońce - i będzie widoczne niestety rano, kiedy większość z nas będzie w pracy lub szkole. Warto jednak chociaż na chwilę wyjrzeć za okno czy wyjść przed budynek, bo taka okazja nieprędko się powtórzy.

Jak obserwować zaćmienie Słońca?

Na pewno pamiętacie wszyscy, że już w dzieciństwie rodzice ostrzegali, iż nie należy patrzeć bezpośrednio w Słońce. Może to spowodować szereg problemów ze wzrokiem:

• uszkodzenie fotochemiczne siatkówki oka;
• zapalenie słoneczne siatkówki;
• powstanie otworu warstwowego w plamce i trwałego, znacznego obniżenia ostrości wzroku.

Oczywiście, nie jest powiedziane że na pewno nam się to przydarzy - ale po co ryzykować...? Konsekwencje mogą być różne - od uciążliwych, jak zaburzenia wzroku, widzenia barw i mroczków, trwających nawet kilka tygodni, po trwałe pogorszenie wzroku i ubytki w polu widzenia.

Jak więc bezpiecznie prowadzić obserwacje?

Podczas wszystkich obserwacji Słońca, także przy jego zaćmieniu, powinno się bezwzględnie przestrzegać zasad bezpieczeństwa.W niektórych sklepach optycznych można dostać specjalne okulary, przeznaczone do takiego "podglądania" naszej dziennej gwiazdy - jednak absolutnie nie nadają się do tego zwykłe, przeciwsłoneczne. Ich filtry są po prostu za słabe, bo dostosowuje się je do światła rozproszonego.

Odpowiednie filtry można zrobić samodzielnie. Wystarczy klisza fotograficzna starego typu, oczywiście zaczerniona. Warto zastanowić się nad więcej niż jedną warstwą. W komfortowej sytuacji jesteśmy, jeżeli mamy dostęp do okularów spawalniczych. Optymalnie będzie, jeżeli uda nam się kupić folię mylarową, jednak zazwyczaj będzie ona zapewne mało dostępna.

Uwaga! Pseudofiltry, których NIE należy używać:

• pozbawione związków srebra czarno-białe klisze fotograficzne,
• klisze do zdjęć kolorowych,
• zdjęcia rentgenowskie,
• szare filtry fotograficzne,
• dyskietki, nawet złożone na pół,
• płyty CD,
• zwykłe okulary przeciwsłoneczne.

Nie muszę chyba wspominać, że najgłupszym pomysłem byłoby patrzenie na Słońce przez lornetkę czy lunetę...?

Obserwacja pośrednia

Jeśli nie mamy żadnego z nadających się na filtr materiałów, możemy bezpiecznie prowadzić obserwację pośrednią. Polega ona na rzutowaniu obrazu Słońca na białą płaską powierzchnię, na przykład tekturę, czy po prostu zwykłą kartkę do drukarki. Można do tego użyć lornetki, lunety, a nawet małego lusterka - w tym ostatnim przypadku po prostu "puszczamy zajączki".

Oczywiście, wszelkie przyrządy wycelować w Słońce należy wyłącznie metodą prób i błędów, absolutnie przez nie w tym czasie nie patrząc!

Powodzenia w obserwacji!