Zaprzyjaźnij się z BIOS

BIOS (ang. Basic Input/Output System) to oprogramowanie znajdujące się w niewielkim module pamięci na płycie głównej komputera, określanej z reguły jako CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor). Program pełni rolę pośrednika pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem. Jego podstawowym zadaniem jest wykonanie serii testów podzespołów komputera zaraz po jego uruchomieniu. Należą do nich:

• informowanie o rozpoznanych problemach oraz awariach sprzętu

• Monitorowanie urządzeń wraz z informacją o temperaturze, chłodzeniu i parametrach zasilania

• Konfiguracja urządzeń w zależności od ich przeznaczenia

BIOS ? w opinii wielu użytkowników nazwa owiana wielkimi tajemnicami i zagadkami. Niekiedy usłyszeć można rożne mroczne historie na jego temat. System, którego nie należy dotykać i drażnić bo może to się źle skończyć dla naszego komputera. Zapraszam do dzisiejszego artykułu, po którym mam nadzieje BIOS będzie Waszym przyjacielem!

Zacznijmy od początku. Pamięć BIOS to układ scalony, który znaleźć możemy na płycie głównej każdego komputera. BIOS to mała kostka zawierająca wiele ustawień i parametrów pracy naszego komputera.

Układ scalony BIOS marki Phoenix

Skrót BIOS powstał od nazwy Basic Input/Output System oznaczającej Podstawowy system wejścia/wyjścia. System posiada zestawy procedur, bez których niemożliwy byłby start komputera. BIOS pośredniczy między sprzętem, a systemem operacyjnym. System Windows działa tak jak dyktuje mu to BIOS.

Sercem komputera jest płyta główna i to od niej głównie zależy stabilność i wydajność jednostki, ale nie należy zapominać, że jej pracą również steruje BIOS. Oprócz płyt głównych BIOS posiadają również karty graficzne.

Podczas uruchamiania komputera system BIOS czyli pierwszy startujący program uruchamia szereg testów POST (Power On Self Test). Sprawdzane są wszystkie podzespoły komputera: płyta główna, procesor, karta graficzna, pamięć RAM, wykrywane są dyski twarde oraz napędy. Jeśli testy zakończą się pomyślnie komputer zacznie uruchamiać zainstalowany na dysku system Windows.

Jeżeli wystąpią jakiekolwiek problemy zostaniemy o tym poinformowani informacją na ekranie monitora. W przypadku gdy usterka jest poważniejsza komputer może się nie uruchamiać, a ekran monitora będzie czarny. Wtedy procesor razem z BIOS poinformuje nas z głośniczka na płycie głównej o usterce poprzez odtworzenie sekwencji pisków. Zwykle w takich przypadkach problem jest poważny i oznacza uszkodzenie jakiegoś podzespołu. Pierwszą czynnością jaką możemy wykonać to wyjęcie na minutę baterii, która znajduje się na płycie głównej ? spowoduje to wykasowanie się ewentualnych błędnych ustawień BIOS.

Prawidłowy POST

BIOS posiada możliwość konfiguracji jego parametrów poprzez setup. Aby wejść do jego ustawień należy uruchomić go poprzez wciśniecie odpowiedniego przycisku na klawiaturze. Uruchomienie BIOS?a możliwe jest tylko przez kilka sekund zaraz po wciśnięciu przycisku POWER na obudowie komputera. Tylko wtedy gdy na ekranie monitora widoczne jest logo płyty głównej lub czarny ekran z szeregiem informacji o komputerze. Właśnie ten moment nazywany jest postowaniem (POST). Na ekranie monitora zwykle wyświetlona jest informacja jakim przyciskiem wejdziemy do BIOS. Bardzo często jest to ?DEL? lub ?F2?

W zależności od tego jakiej firmy płytę główną posiadamy BIOS może wyglądać różnie. Aczkolwiek większość opcji w każdym komputerze jest taka sama. Również nazwy widocznych zakładek mogą się nieco różnić. Główne menu w BIOS firmy AWARD wygląda jak na niebieskim obrazku wyżej. Poruszanie w ustawieniach odbywa się za pomocą kursorów klawiatury, przycisków page up, page down, enter, esc.

Wchodząc po kolei w widoczne opcje możemy rozejrzeć się co gdzie jest. Wejście do wybranej konfiguracji odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku ?enter? zaś powrót do głównego menu poprzez ?esc?. W BIOS znajdziemy między innymi takie opcje jak zmiana daty, godziny, włączenie i wyłączenie napędów, dysków, stacji dyskietek, ustawienia szybkości pamięci RAM, procesora, napięcia i temperatury komputera, obroty wentylatorów czy kolejność startowania dysków i napędów. Odpowiednio skonfigurowany BIOS przyśpiesza start i pracę komputera.

BIOS umożliwia również włączanie i wyłączanie zintegrowanych kart sieciowych i dźwiękowych. Istnieje jedna zasada ? jeżeli nie korzystasz z danych funkcji i opcji ? wyłącz je. Wyłącz botowanie z CDROM ? po co komputer ma szukać płyt w napędzie skoro Windows uruchamia się z dysku. Jeżeli nie korzystamy z kontrolera SATA i RAID ? wyłączmy te opcje.  Ręcznie możemy również kontrolować szybkość pracy procesora i pamięci poprzez zmianę mnożników, FSB oraz opóźnień RAM.

Oprogramowanie BIOS możemy również aktualizować poprzez flash jego pamięci. Odbywa się to za pośrednictwem oprogramowania wykorzystującego DOS lub Windows. Każdy producent płyty głównej udostępnia na nośnikach CD oraz swojej stronie internetowej instrukcje aktualizacji BIOS wraz z jego najnowszą wersją. Co daje nowszy BIOS? Zwykle poprawiane są niewidoczne dla użytkowników błędy powodujące mniejszą stabilność komputera lub dodawana jest obsługa nowych, większych dysków twardych lub procesorów. Niektórzy producenci zwiększają w nowych BIOSach wydajność płyt głównych poprzez modyfikację parametrów jej pracy. Aktualną wersję BIOS wraz z jego datą znajdziecie na ekranie monitora podczas testów POST.