XXI wiek nierozerwalnie związany jest z prężnie rozwijającą się branżą nowoczesnych technologii. Jej rozwój pozwolił na tworzenie coraz bardziej zaawansowanych systemów automatyki użytkowej, które wykorzystywane są w prywatnych domach. Domy te zyskały miano inteligentnych. Nie są one już tylko ciekawostką prezentowaną na targach branżowych, ale realną opcją podczas wznoszenia i remontowania budynków mieszkalnych. Co właściwie warto o nich wiedzieć? Jakie systemy są wdrażane obecnie do projektów domów inteligentnych?
Dom inteligentny – czyli jaki?
W przepisach i opracowaniach naukowych nie znajdziemy jednej, spójnej definicji domu inteligentnego. Można jednak przyjąć, że jest to budynek wyposażony w kompleksowy system zarządzania domem, nazywanym systemem:
• BMS – Building Management System,
• IBMS – Integrated Building Management System,
• IIBMS – Inteligent Integrated Building Management System.
Dom inteligentny jest budynkiem z zintegrowanymi instalacjami sterującymi różnymi urządzeniami domowymi, układami czy czujnikami. Jeszcze kilka lat temu wszystkie systemy w domu – klimatyzacja, wentylacja, monitoring czy alarm – pracowały oddzielnie i niezależnie względem siebie. Dziś są poddawane integracji w ramach projektów domów inteligentnych. Dzięki połączeniu poszczególnych rozwiązań ze sobą możliwe stają się centralne zarządzanie wszystkimi systemami domowymi oraz automatyczna kontrola. Sprawia to, że dom inteligentny po odpowiednim skonfigurowaniu systemów zarządzany jest sam, bez potrzeby każdorazowej ingerencji ze strony domowników.
Energooszczędność istotna dla domów inteligentnych
Bardzo ważną cechą projektów domów inteligentnych jest ich wysoka energooszczędność. Wśród nich znajdują się też domy pasywne, które minimalizują zużycie energii elektrycznej i pobierają ją z otoczenia. Na przykład dzięki dużym przeszkleniom od strony południowej mają zapewnione dogrzewanie pomieszczeń światłem słonecznym.
Właściwie istotą inteligentnego domu jest zapewnienie mu już na etapie budowy zwiększonej energooszczędności w użytkowaniu i eksploatacji. Wybrane projekty domów inteligentnych powinny spełniać przy tym rygorystyczne standardy dotyczące zmniejszania zapotrzebowania na energię w domu.
Upowszechnienie inteligentnych rozwiązań automatyki budynkowej nie jest spowodowane tylko tym, że taka panuje moda i wielu inwestorów chce mieć dom, który dosłownie będzie z nimi współpracował. Domy inteligentne są wymagane także z uwagi na nowo wprowadzane aktualizacje przepisów techniczno-budowlanych, które spowodowane są uchwaloną dyrektywą unijną 2010/31/WE. To Dyrektywa Parlamentu Europejskiego wydana w 2010 roku, która zobowiązuje kraje członkowskie UE do tego, by od początku 2019 roku wszystkie powstające budynki publiczne, a od początku 2021 roku wszystkie nowe projekty domów, jakie pojawiają się na terenie Unii Europejskiej, były opracowane z myślą o niemal zerowym zużyciu energii. W związku z tym od 2014 roku wprowadzane są nowelizacje dotyczące uzyskania minimalnego współczynnika Ep. Określa on roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, odniesione do jednostki powierzchni pomieszczeń w domu o regulowanej temperaturze powietrza. Od 2017 roku współczynnik Ep wynosi 95, a od 1 stycznia 2021 roku zostanie wprowadzony współczynnik Ep=70.
Ważny jest też współczynnik EUco, który określa zapotrzebowanie budynku na energię wykorzystywaną do ogrzewania wnętrza oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Stawiane obecnie w Polsce budynki referencyjne, które spełniają obowiązujące normy, powinny mieć EUco wynoszące około 130 kWh/(m2 na rok). Przepisy polskie i europejskie normy ISO wskazują, że dla domu energooszczędnego EUco ma być niższe lub równe 70 kWh/(m2 na rok). Z kolei dom niskoenergetyczny ma EUco ≤ 30 kWh/(m2 na rok), a pasywny – EUco ≤ 15 kWh/(m2 na rok).
Dlatego przy wyborze projektów domów inteligentnych warto zadbać od razu o zastosowanie energooszczędnych rozwiązań, jak właściwe termoizolacje i termomodernizacje. Przykładem budynku mieszkalnego, który został zaprojektowany jako energooszczędny, jest projekt domu gotowego Willa Parterowa ze strony Extradom.pl. Projekt obejmuje reprezentacyjny dom jednorodzinny, parterowy, z jedną kondygnacją, która ma powierzchnię użytkową rzędu 170 m2. Duże przeszklenia sprawiają, że dom korzysta z energii słonecznej. Konstrukcja Willi Parterowej jest nieskomplikowana, a obiekt będzie niedrogi w eksploatacji. Jego EUco wynosi 36,8 kWh/(m² na rok).
Jeszcze niższe zapotrzebowanie na energię cechuje inny nowoczesny projekt domu inteligentnego – Espoo Pasywny 4 LDP04. Jego EUco wynosi zaledwie 12,13 kWh/(m2 na rok). Bezdyskusyjne jest jego niskie zapotrzebowanie na energię, ponadto dom ten posiada typową bryłę i przeznaczony jest do zabudowy wolnostojącej. Wyposażono go w garaż jednostanowiskowy wysunięty z przodu. Zwieńczony jest dachem płaskim, a autor wyznaczył w nim ciekawą strefę dzienną. Będzie to dobry wybór dla osób ceniących sobie najnowsze rozwiązania i chcących zbudować dom inteligentny.
Systemy wykorzystywane w domach inteligentnych
Zintegrowane systemy w domach inteligentnych ułatwiają życie mieszkańcom. Można polepszyć dzięki nim działanie poszczególnych instalacji, zarówno standardowych, już istniejących, jak i dopiero budowanych według gotowych projektów domów inteligentnych – nowoczesnych i proekologicznych.
W układzie domu inteligentnego można włączyć między innymi:
• wentylację mechaniczną z systemem odzysku ciepła (rekuperacją);
• instalacje paneli solarnych i fotowoltaicznych;
• instalacje centralnego ogrzewania CO;
• podgrzewanie ciepłej wody (CWU);
• klimatyzację;
• instalacje pompy ciepła z wymiennikiem;
• ogrzewanie kominkowe z płaszczem wodnym;
• ogrzewanie podłogowe;
• instalacje elektryczne;
• instalacje oświetleniowe;
• system kina domowego;
• system alarmowy;
• system żaluzji i rolet – wewnętrznych i zewnętrznych – markiz, okien itp.;
• instalacje zraszaczy i podlewania ogrodu.
Za pomocą centrali domu inteligentnego można zaprogramować m.in. system ogrzewania według rytmu dnia i nocy oraz według pogody panującej na zewnątrz. Możliwa jest też regulacja temperatury w każdym pomieszczeniu z osobna wedle potrzeb użytkowników. Główny system grzewczy w domu inteligentnym da się zintegrować z wentylacją i klimatyzacją oraz z roletami i oknami.
Za ciekawostkę można uznać i inne produkty Smart Home, na przykład inteligentną deskę klozetową, oświetlenie sterowane przez aplikację w telefonie, cyfrowe zamki, wideodomofon z obsługą przez smartfona. Produkty te to gadżety, które powoli stają się standardem w domach inteligentnych.
