Śmigłowiec Airbus Helicopters H225M Caracal. To warto o nim wiedzieć

Francuski H225M Caracal to średniej wielkości śmigłowiec transportowy. Można dostosować go do wielu zróżnicowanych zadań: od transportu po specjalistyczne misje ratunkowe czy zwalczanie okrętów podwodnych. Choć Caracale wygrały przetarg dla Wojska Polskiego, ostatecznie nie zostały przez Polskę zamówione. Czym wyróżnia się ten śmigłowiec na tle konkurencyjnych konstrukcji?

H225M Caracal to najnowszy przedstawiciel rodziny śmigłowców wywodzących się z modelu Puma zbudowanego przez koncern Aérospatiale we współpracy z brytyjskim Westlandem. Pierwszy egzemplarz Pumy wzniósł się w powietrze w 1965 roku. Okazała się ona udanym, średnim helikopterem. Była udoskonalana i modyfikowana przez dekady – doczekała się wielu wersji rozwojowych i licznych użytkowników.

Z czasem pierwotny projekt rozwinięto do śmigłowca Cougar i produkowanej także współcześnie Super Pumy, a ta trafiła na rynek także w wersji wojskowej o nazwie Eurocopter EC725 Super Cougar.

Pierwszy Super Cougar wzniósł się w powietrze w 2000 roku, a seryjna produkcja tej maszyny ruszyła w roku 2005. W 2014 roku francusko-niemiecki koncern Eurocopter zmienił nazwę na Airbus Helicopters, a jego produkt – znany wcześniej jako Eurocopter EC725 - jest oferowany na światowych rynkach pod nazwą H225M Caracal. 

Ten właśnie H225M Caracal wygrał - w warunkach braku konkurentów - ogłoszony w 2012 roku przetarg na wielozadaniowy śmigłowiec dla Wojska Polskiego. Planowano zakup 70 maszyn, ale ostatecznie zdecydowano się na 50.

Caracale miały być dostarczone w kilku różnych wersjach – od podstawowej, pozbawionej specjalistycznego wyposażenia wersji transportowej, po wyspecjalizowane maszyny w wersjach CSAR (combat search and rescue – ratownictwo bojowe), ZOP (zwalczanie okrętów podwodnych), wsparcia wojsk specjalnych i ewakuacji medycznej.

W 2016 roku decyzją Ministerstwa Rozwoju rozmowy z Airbusem zostały zerwane, a przetarg unieważniony. Pod koniec 2021 roku, w wyniku porozumienia z koncernem Airbus, Polska – choć ostatecznie nie kupiła ani jednego Caracala - zobowiązała się do zapłacenia koncernowi 80 mln dol.

Caracal może być uzbrojony m.in. w dwa karabiny maszynowe, montowane w pierwszej parze okien kabiny ładunkowej. Helikopter ma również dwa boczne węzły podwieszeń, gdzie można zamontować m.in. zasobniki z rakietami niekierowanymi, zasobniki strzeleckie z działkami kal. 20 mm albo torpedy MU90 Impact.

Śmigłowiec – dzięki specjalnym mocowaniom – może zostać wyposażony w broń montowaną w drzwiach kabiny ładunkowej, taką jak działko 20 mm. Wersja morska Caracala może zostać dostosowana do przenoszenia przeciwokrętowych pocisków kierowanych Exocet o zasięgu do 70 km. 

Konstrukcja śmigłowca została dopracowana pod kątem zwiększenia szans załogi na przeżycie. Przekładnia główna, odpowiedzialna za napęd wirnika, jest zdolna do pracy nawet 30-50 min. po utracie smarowania, co może się zdarzyć np. w wyniku uszkodzeń z powodu ostrzału.

Wirnik został zaprojektowany tak, aby ograniczyć poziom wibracji, a podłoga i podwozie mają absorbować znaczną część energii podczas uderzenia o ziemię. W wielu typach śmigłowców w przypadku awaryjnego lądowania problemem są silniki i przekładnia – czyli elementy o dużej gęstości – które znajdują się nad kabiną pilotów i przestrzenią ładunkową.

W przypadku Caracali udało się dopracować konstrukcję maszyn tak, aby po uderzeniu o ziemię wytrzymywała przeciążenia rzędu 20-25g. Wśród testów były m.in. próby awaryjnego lądowania, prowadzone z prędkością pionową 8,5 m/s, które także dowiodły odporności konstrukcji śmigłowca. Mimo silnego zderzenia z ziemią nie wystąpiły przemieszczenia kluczowych elementów, ani istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa załogi wycieki czy uszkodzenia.

Śmigłowiec może przewozić, obok 1-2 osobowej załogi, do 29 osób (po wymontowaniu siedzeń) lub 20 pasażerów w standardowej kabinie z siedzeniami. Sama przestrzeń ładunkowa jest opancerzona i zabezpieczona przed ostrzałem pociskami o kalibrze– w zależności od wersji i konfiguracji klienta – 7,62-12,7 mm.

Helikopter mimo dużego zasięgu, przekraczającego 900 km, może zostać wyposażony w dodatkowe zbiorniki, zwiększające zasięg lotu do 1450 km.

Na potrzeby Caracali opracowano także sondę to tankowania w powietrzu. Wersja morska Caracala może zostać wyposażona w dodatkowe, nadmuchiwane pływaki, pozwalające na lądowanie na wodzie przy stanie morza sięgającym 6 stopni w skali Beauforta.

Istotną wadą - poza wiekiem samej konstrukcji - jest brak pełnowymiarowej rampy załadunkowej i ograniczona szerokość ładowni. Oznacza to, że możliwości transportowe maszyny są, mimo dużego udźwigu, znacznie ograniczone. W ładowni Caracali nie można transportować cięższego sprzętu, jak różnego rodzaju pojazdy czy wyposażenie na platformach kołowych.

Dyskusyjne - z punktu widzenia polskich potrzeb - są także gabaryty maszyny. Caracal jest zbyt duży do transportu drużyny piechoty. Duży udźwig i rozmiary śmigłowca nie są w tym przypadku tożsame z dużymi możliwościami transportowymi, ograniczanymi przez brak pełnowymiarowej rampy.

Śmigłowiec H225M Caracal ma 19,5 metra długości, waży niecałe 5,5 tony i może przenosić ponad 5,5 tony ładunku. Dwa silniki Turbomeca Makila zapewniają mu prędkość maksymalną do 324 km/h i możliwość lotu na wysokości ponad 6 km.

Poza służbą we francuskim lotnictwie i siłach lądowych (głównie maszyny CSAR), różne wersje Caracali zamówiły m.in. Brazylia, Indonezja, Kazachstan, Kuwejt, Malezja, Meksyk, Singapur, Tajlandia, Tanzania czy Zjednoczone Emiraty Arabskie. Zamówienie, skutkujące otwarciem fabryki tych śmigłowców, złożyły także Węgry.