Fińska modernizacja Mosina. Od tego karabinu zginęły tysiące Rosjan
Finowie, kierując się pragmatyzmem zmodyfikowali karabiny Mosin poprawiając większość ich wad. W późniejszym okresie odegrały one znaczącą rolę w wojnie zimowej trwającej do 13 marca 1940 roku.
Po oddzieleniu się od carskiej Rosji w 1917 i po trwającej do 1918 roku wojnie domowej Finowie odziedziczyli około 190 tys. karabinów Mosin-Nagant. Nic więc dziwnego, że właśnie ta konstrukcja stała się etatowym uzbrojeniem fińskiej armii oraz gwardii narodowej (Suojeluskunta).
Dość szybko arma fińska zaczęła myśleć o pozyskaniu czegoś lepszego, ale barierą był brak środków finansowych. Jedyne co pozostało to modernizacja posiadanych Mosinów i w ten oto sposób w 1924 roku przyjęto pierwszy wariant M24, który charakteryzował się poprawionym mechanizmem spustowym oraz wymienioną lufą kupioną za granicą lub produkowaną przez ówczesny warsztat Suojeluskuntain Ase- ja Konepaja Osakeyhtiö bardziej znany dzisiaj jako słynąca z karabinów snajperskich firma SAKO.
Do modernizacji używano części z posiadanych zapasów oraz Finowie skupili blisko drugie tyle karabinów z całej Europy. Nie było to trudne zadanie, ponieważ wiele państw chciało się Mosinów pozbyć ze względu na przejście na inne wzory uzbrojenia.
Karabiny Mosin cierpią m.in. na brak automatycznego usuwania łódki nabojowej przy zamykaniu zamka (znajdziemy taki np. w Mauserach), mechanizm spustowy nie jest najwyższych lotów, zamek składa się z kilku elementów zamiast z jednego, bezpiecznik jest bardzo niewygodny w obsłudze, a przyrządy celownicze nieprecyzyjne.
Następna wersja produkowana od 1928 roku to M27 charakteryzująca się skróceniem lufy do 685 mm długości i delikatnymi poprawkami w przyrządach celowniczych i mocowaniu okładzin lufy. Bardzo podobny proces modernizacyjny prowadziła gwardia narodowa w postaci karabinów M28, które wyewoluowały w model M28/30.
Karabiny Mosin M28/30 - postrach Rosjan podczas wojny zimowej
Te były głębszą modernizacją obejmującą zastosowanie nowych przyrządów celowniczych. Były one przysłowiowym niebem, a ziemią względem rosyjskiego nawet zmodernizowanego przez Finów standardu.
Nowe przyrządy charakteryzowały się podziałką w zakresie 200-1000 m, ale po prawej strony nastawa miała przeskok co 100 m, a po lewej były gęstsze nacięcia co 25 m. Pozwalało to na bardzo precyzyjne ustawienie przyrządów, podczas gdy nawet dzisiaj standardowe przyrządy celownicze w broni wojskowej zazwyczaj mają przeskok co 100 m.
Produkcja tej wersji ruszyła w 1933 roku i była podwaliną pod finalną wersję M39, która miała ustandaryzować chaos powstały w wyniku używania kilku wersji Mosina przez armię oraz gwardię narodową. Nowy celownik otrzymał nastawę 150 m, łoże i okładziny zostały zmienione wraz z serią mniejszych poprawek obejmujących np. mocowanie pasa nośnego. Produkcja seryjna tego modelu ruszyła z początkiem 1940 roku.
Podczas wojny zimowej fińscy strzelcy byli bardzo skuteczni, a legendarny snajper Simo Häyhä większość swoich kilkuset celów wyeliminował przy użyciu właśnie takiego zmodyfikowanego Mosina M28/30. Sam karabin jest zdolny do rażenia celów na dystansie 1 km przy użyciu jakościowej amunicji kal. 7,62x53R mm co widać na poniższym filmie.
Karabiny Mosin są używane nawet dzisiaj podczas wojny w Ukrainie zarówno w wersji pamiętającej II wojnę światową lub znacznie zmodernizowanej.
