Radziecki ekranoplan Łuń. Zabójca lotniskowców rdzewieje w kaspijskim porcie

Ekranoplan to statek powietrzny poruszający się na bardzo małej wysokości nad powierzchnią wody. Szczególnie intensywne badania nad maszynami tego typu prowadzono przed laty w Związku Radzieckim. Efektem tych prac jest m.in. gigantyczny ekranoplan Łuń.

Genezą prac nad ekranoplanami była chęć wykorzystania efektu przypowierzchniowego, zwanego również efektem ekranu. W przypadku samolotów efekt ten sprawia, że skrzydła maszyny lecącej na bardzo małej wysokości, równej około połowy długości skrzydła, wytwarzają większą siłę nośną niż na dużych wysokościach.

Dzięki temu zjawisku można skonstruować maszynę, która poruszając się z prędkością typową dla samolotu, będzie zarazem znacznie od niego cięższa i zdolna do przenoszenia dużo większego ładunku. W praktyce oznacza to stworzenie latającego na niewielkich wysokościach statku.

Choć zjawisko to odkryto jeszcze w latach 20. XX wieku, jego wykorzystanie było początkowo utrudnione. Dopiero rozwój technologii sprawił, że zbudowanie ekranoplanów nadających się do praktycznego wykorzystania stało się możliwe.

Potencjał tkwiący w takim rozwiązaniu doceniono w Związku Radzieckim, gdzie od lat 60. w zbudowanej do tego celu bazie nad Zbiornikiem Gorkowskim prowadzono intensywne prace z nadzieją militarnego wykorzystania ekranoplanów. Efektem tych prac jest m.in. ekranoplan desantowy A-90 Orlionok oraz bohater tego artykułu - Projekt 903 Łuń.

Pierwsze doniesienia na temat konstruowania przez Rosjan ogromnego ekranoplanu pojawiły się jeszcze w latach 60. Analitycy CIA, widząc kształt o wielkości i proporcjach nieporównywalnych z niczym innym, nazwali go wówczas Kaspijskim Potworem. Łuń często określany jest tą nazwą, jednak jest to błąd - Kaspijski Potwór i Łuń to podobne, ale nie te same maszyny.

Finał tamtych prac, Projekt 903 Łuń, trafił do armii dopiero w 1987 roku. Imponował rozmiarami (mierzył niemal 74 metry długości) i osiągami, rozwijając dzięki zespołowi ośmiu silników prędkość 550 km/h. Łuń, operujący na wysokości utrudniającej wykrycie przez radar, został skonstruowany jako ekranoplan uderzeniowy.

Jego wyposażenie, poza czterema działkami do samoobrony, stanowiło 6 rakiet przeciwokrętowych 3M80 Moskit, których wyrzutnie umieszczono na grzbiecie maszyny. O rozmiarach samolotu wymownie świadczy wielkość przenoszonego uzbrojenia – jedna rakieta Moskit przy wadze 4,5 tony mierzy niemal 10 metrów długości.

Poza wersją uderzeniową opracowano również odmianę ratowniczą – ekranoplany tego typu miały być wykorzystywane do ratowania ofiar katastrof morskich, ponieważ mogły nie tylko szybko dotrzeć na miejsce zdarzenia, ale również ewakuować znacznie więcej rozbitków niż np. śmigłowce ratunkowe.

Choć służba Łunia trwała krótko, do 1995 lub 1999 roku, los ekranoplanów tego typu wcale nie został przesądzony. W 2007 roku minister obrony Federacji Rosyjskiej zdecydował o wznowieniu produkcjizmodernizowanego Łunia w 2012 roku.

Jedyny ukończony egzemplarz Łunia po wycofaniu ze służby niszczeje w Kaspijsku– rosyjskim (Republika Dagestanu) porcie nad Morzem Kaspijskim. Można go zobaczyć na Google Maps – wystarczy wpisać 42.881667,47.656667.

Kształt dolnej części kadłuba jest typowy dla statku.

Pierwsza para wyrzutni rakiet 3M80 Moskit, widoczna nad kabiną pilotów. Rakiety tego typu lecą z prędkością Mach 3 na wysokości 20 metrów i mają zasięg około 120 km. Mogą być uzbrojone w głowice atomowe.

Część wyposażenia i radar umieszczono w nosie Łunia.

Zespół ośmiu silników został umieszczony w pobliżu nosa ekranoplanu.

Mimo ogromnej mocy silników Łuń nie wzniesie się wyżej niż kilka metrów – powyżej tej granicy nie działa efekt przypowierzchniowy.

Dzięki efektowi przypowierzchniowemu maszyna o wadze dochodzącej do 380 tys. kilogramów mogła lecieć nad powierzchnią wody.

Łuń był w stanie transportować ładunek o wadze około 100 ton.

Kadłub Łunia widziany od przodu przypomina dziób statku.

Stanowisko tylnego strzelca.

Załogę Łunia stanowiło 15 osób.

Wyrzutnie rakiet 3M80 Moskit zamontowane w parach na grzbiecie kadłuba.

Źródło: Business Insider • Banzaj • Igor113