F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata

Polska kupiła 32 samoloty F-35. To najnowocześniejsze samoloty świata, seryjnie produkowane maszyny 5. generacji. Co warto o nich wiedzieć?

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 1F-35. 32 takie samoloty zamierza kupić Polska
Źródło zdjęć: © domena publiczna
Łukasz Michalik

F-35 to trzy różne samoloty

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 2
Wszystkie wersje F-35 w locie. Od lewej: F-35A, F-35B i F-35C © domena publiczna

Projektanci F-35 założyli powstanie trzech wersji samolotu. Każda z nich była przeznaczona dla innego rodzaju sił zbrojnych – sił powietrznych, marynarki i piechoty morskiej. Każdy z nich miał inne, specyficzne wymagania.

F-35A

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 3
Amerykańskie F-35A © U.S. Air Force

Wersja dla sił powietrznych charakteryzuje się najbardziej klasycznymi rozwiązaniami. Samolot startuje i ląduje w konwencjonalny sposób, na długim pasie startowym.

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 4
F-35I Adir - wersja zamówiona przez Izrael © Israeli Air Force, Lic. CC BYSA 4.0

To właśnie samoloty tej wersji (z ewentualnymi przeróbkami) są zamawiane przez większość użytkowników F-35. Polska także wybrała ten wariant. Wersją F-35A jest również F-35I, skonfigurowany zgodnie z wymaganiami Izraela.

F-35B

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 5
F-35B w zawisie. Widoczna otwarta pokrywa wentylatora, odpowiedzialnego za pionowy start i lądowanie © YouTube/Lockheed Martin

To wersja dla korpusu piechoty morskiej, o zdolności do krótkiego startu i pionowego lądowania. Jest to możliwe dzięki umieszczonym za kabiną pilota dwóm wentylatorom, pozwalającym na zawis samolotu i ruchomej dyszy silnika ze zmiennym wektorem ciągu.

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 6
Zespół napędowy F-35B. Od lewej - dysza ze zmiennym wektorem ciągu. Pośrodku silnik, a z prawej strony pionowy tunel z dwoma przeciwbieżnymi wentylatorami © Wikimedia Commons, Duch.seb, Lic. CC BYSA 3.0

Obecność wentylatorów sprawia, że ta wersja ma mniejszy zapas paliwa i nieco mniejsze wewnętrzne komory na uzbrojenie. Poza Marines samoloty tej wersji trafią do Wielkiej Brytanii, Australii i Włoch. F-35B to jedyny samolot o takich właściwościach na świecie, który potrafi osiągnąć prędkość ponaddźwiękową.

F-35C

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 7
F-35C na pokładzie lotniskowca © Lockheed Martin

Samoloty w tej wersji to maszyny pokładowe, przeznaczone do operowania z lotniskowców. Mają znacznie większe skrzydła, które można składać, oszczędzając tym samym miejsce w hangarze.

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 8
F-35C w locie. Widoczne większe niż w pozostałych wersjach skrzydła © US Naval Institute

Samoloty pokładowe mają również wzmocnione podwozie i hak, pozwalający podczas lądowania na zaczepienia o liny hamujące.

Od pomysłu do produkcji

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 9
X-35 © domena publiczna

F-35 jest pierwszym amerykańskim samolotem bojowym, zaprojektowanym według wymogów, opracowanych po zakończeniu Zimnej Wojny. Prace koncepcyjne zaczęły się w 1993 roku (choć np. studia nad następcą samolotów Harrier rozpoczęto jeszcze wcześniej, w latach 80.).

W 1996 roku do konkursu dopuszczono dwie eksperymentalne maszyny, opracowane przez koncerny Lockheed i Boeing - odpowiednio X-35 i X-32. W 2001 roku konkurs rozstrzygnięto - zwyciężył X-35. Pierwsza seryjny F-35A wzbił się w powietrze w 2006 roku.

Zapomniany konkurent - X-32

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 10
X-32 © domena publiczna

Program Joint Strike Fighter (JSF) miał wyłonić przyszłościową maszynę, która zastąpi kilka typów samolotów. Do konkursu stanęło dwóch rywali. Poza zwycięskim X-35 (późniejszy F-35) uczestniczył w nim zaprojektowany przez Boeinga X-32.

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 11
Konkurencyjne projekty. Z lewej X-32, z prawej X-35 © Boeing

Atutem maszyny Boeinga były lepsze właściwości stealth, jednak za decydujące uznano zalety jego konkurenta: większe możliwości napędu, lepszą sterowność przy niższych prędkościach, a także większy promień działania. Przegrana Boeinga oznaczała całkowitą rezygnację z X-32 - wyprodukowano tylko dwa prototypy, użyte do testów.

10 lat przygotowań

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 12
Powietrzne tankowanie F-35. Na zdjęciu widoczne stanowisko operatora w latającej cysternie KC-10 Extender © U.S. Air Force

Udany oblot samolotu nie oznacza, że od tego momentu jest on gotowy do działania. W przypadku F-35A czas pomiędzy oblotem a zdolnością do udziału w misjach bojowych sięgnął 10 lat. Samolot oblatano w 2006, a wstępną gotowość operacyjną uzyskał w 2016 roku.

Problemem typowym dla nowatorskich konstrukcji są także różnego rodzaju usterki. W przypadku F-35 są one bardzo liczne (liczone w setkach) i dotyczą m.in. tak fundamentalnych kwestii, jak skoki ciśnienia w kabinie, błędne wskazania sprawności silnika czy nawet brak możliwości celnego strzelania z działka pokładowego. Wspominając o problemach trzeba jednak pamiętać, że są one z czasem usuwane, a konstrukcja dopracowywana. Często jest to jednak proces trwający wiele lat.

Zmienna cena samolotu

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 13
Linia montażowa F-35 © US Naval Institute

Podawane przez media informacje o cenie samolotu są mało precyzyjne. Nawet, jeśli dotyczą tylko jednej, najliczniej produkowanej wersji F-35A. Wynika to z faktu, że cena jednostkowa samolotu zmienia się wraz z postępami produkcji - maleje wraz z rosnącą liczbą wyprodukowanych maszyn.

Zmiany ceny dotyczą kolejnych serii produkcyjnych. O ile 11. seria produkcyjna kosztowała ok. 89 mln dol. za egzemplarz, w serii 14. cena spada do 78 mln. Docelowo - przy założeniu, że zostaną wyprodukowane wszystkie zamówione obecnie samoloty - koszt F-35A ma spaść do 71 mln za egzemplarz.

Ceny są zróżnicowane nie tylko z powodu negocjacji, związanych np. z offsetem, ale także z powodu różnego zaangażowania odbiorców w powstawanie F-35. Niektóre państwa, jak m.in. Wielka Brytania, od początku współfinansowały rozwój samolotu. Inne - jak Polska - po prostu kupują gotowy produkt jako odbiorcy eksportowi.

Dlaczego Lightning II?

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 14
Lockheed P-38 Lightning © Lockheed Martin

Pełna nazwa samolotu to F-35 Lightning II. Dwójka na końcu była konieczna, ponieważ nazwa Lightning była już wcześniej używana. Nosił ją produkowany w czasie II wojny światowej Lockheed P-38 Lightning.

Była to maszyna myśliwska dalekiego zasięgu, wyróżniająca się dwukadłubową konstrukcją. Będąc najcięższym z amerykańskich myśliwców Lightning przeszedł do historii jako samolot, na którym Amerykanie odnieśli więcej zwycięstw powietrznych, niż na jakimkolwiek innym myśliwcu tamtej epoki.

Jakie samoloty zastąpi F-35?

F-35 dla Polski. To najnowocześniejszy samolot wojskowy świata 15
Polski Su-22UM-3K © domena publiczna

W Polsce F-35 zastąpią przestarzałe Su-22, określane jako samoloty myśliwsko-bombowe. Używane obecnie przez polskie lotnictwo Su-22 mają minimalną wartość bojową. Pozostają w służbie w celu - jak oficjalnie informuje MON - "zachowania wykwalifikowanego personelu latającego eskadr lotniczych oraz technicznego".

W Stanach zjednoczonych F-35 (wszystkich wersji) mają odesłać na emeryturę takie maszyny, jak F-16, A-10, AV-8B Harrier II, a także starsze wersje F/A-18 Hornet.

Źródło artykułu: WP Gadżetomania
Wybrane dla Ciebie
Unikatowe znalezisko w Ekwadorze. To dowód na pradawne życie
Unikatowe znalezisko w Ekwadorze. To dowód na pradawne życie
Nowa era druku: Open Printer daje lekcję gigantonom branży
Nowa era druku: Open Printer daje lekcję gigantonom branży
Odkrycia na Enceladusie. Związki organiczne pod lodową powierzchnią
Odkrycia na Enceladusie. Związki organiczne pod lodową powierzchnią
Uwaga na fałszywe maile. Santander ostrzega przed falą oszustw
Uwaga na fałszywe maile. Santander ostrzega przed falą oszustw
Nvidia: To nie programiści wygrają wyścig AI. Nadchodzi era fachowców
Nvidia: To nie programiści wygrają wyścig AI. Nadchodzi era fachowców
Sekretny przycisk w pralce. Uratował już wielu
Sekretny przycisk w pralce. Uratował już wielu
Czy to koniec życia na Ziemi? Taka może być przyszłość naszej planety
Czy to koniec życia na Ziemi? Taka może być przyszłość naszej planety
Sztuczna inteligencja przywraca dinozaury. Są jak żywe
Sztuczna inteligencja przywraca dinozaury. Są jak żywe
Rekordowa odległość. Sonda Psyche przekazała sygnał z odległości 350 mln km
Rekordowa odległość. Sonda Psyche przekazała sygnał z odległości 350 mln km
Napęd plazmowy. Nowa broń w walce z kosmicznymi śmieciami
Napęd plazmowy. Nowa broń w walce z kosmicznymi śmieciami
To przez działalność człowieka. Rekiny wielorybie są zagrożone
To przez działalność człowieka. Rekiny wielorybie są zagrożone
NGC 2775. Galaktyka, która wymyka się klasyfikacji
NGC 2775. Galaktyka, która wymyka się klasyfikacji