Sprawdź, jakie dane udostępniasz na Facebooku. Wie o tobie więcej, niż sądzisz

Czym płacimy za "darmowe" usługi, z których korzystamy w Internecie? Ceną są zazwyczaj nasze dane, w myśl zasady "jeśli nie jesteś klientem, jesteś produktem". Co na nasz temat wie Facebook?

Wygląda na to, że po dekadzie beztroski nadchodzi czas refleksji. Kwestia zagrożeń dla prywatności, związanych z naszą aktywnością w Internecie, przedarła się w końcu do świadomości rzesz użytkowników. Sądząc po reakcjach inwestorów i niedawnych tłumaczeniach Marka Zuckerberga – wywołała panikę.

Jakie dane zbiera na nasz temat Facebook? Serwis to – podobnie jak Google – gigantyczna platforma reklamowa, nic zatem dziwnego, że naszym zainteresowaniem warto obdarzyć zakładkę Reklamy, którą znajdziemy, wchodząc na Facebooku w Ustawienia.

Zajdziemy tam m.in. informację o naszych zainteresowaniach, podzielonych według różnych kategorii. Wystarczy polubić jakiś profil, by Facebook zapamiętał tę informację i dorzucił do naszej charakterystyki. Warto przy tym pamiętać, że – jeśli z jakiegoś powodu uważamy, że przypisanie nas do którejś z kategorii jest niewłaściwe – mamy możliwość usunięcia jej z naszego profilu. Warto przy okazji mieć świadomość, że fakt usunięcia czegoś przez nas również jest rejestrowany.

Następna zakładka dotyczy reklamodawców i zawiera dwa działy. Pierwszy z nich to wykaz podmiotów, które mają dostęp do naszych danych (dostęp ten sami im przydzieliliśmy np. podczas instalacji aplikacji), a drugi to wykaz naszych interakcji z różnymi firmami.

Ciekawe informacje zobaczymy również, sprawdzając zawartość zakładki Twoje informacje i przechodząc w niej do działu Twoje kategorie. Ujrzymy tam część naszej charakterystyki, jaką na podstawie naszej aktywności tworzy Facebook. Niektóre są dość oczywiste, jak np. rodzaj systemu operacyjnego, z którego korzystamy. Inne, jak choćby ocena naszego statusu rodzinnego czy lokalizacji,mogą okazać się zaskakujące. Tym bardziej, że - jak miałem okazję się przekonać - nie zawsze są trafne.

Obok danych, związanych z reklamami, Facebook gromadzi również informacje o naszej lokalizacji. Znajdziemy je, wchodząc w Ustawienia/Bezpieczeństwo i logowanie.

To jednak nie koniec. Na podstawie różnych i – co istotne – oficjalnych informacji, ujawnianych przez Facebooka np. podczas aktualizacji polityki bezpieczeństwa, dwa lata temu powstała lista kategorii, które z różnych względów interesują Facebooka. O ile jej początek nie wydaje się szczególnie zaskakujący, to przeglądając kolejne punkty możemy uświadomić sobie, jak wiele wie – albo chce wiedzieć – na nasz temat serwis społecznościowy, a także jak szczegółowo nas kategoryzuje. I jak wiele można z tymi danymi zrobić.

1. Lokalizacja

2. Wiek

3. Pokolenie

4. Płeć

5. Język

6. Wykształcenie

7. Rodzaj wykształcenia

8. Szkoła

9. Pochodzenie etniczne

10. Przychód, wartość netto dochodu

11. Typ posiadanego mieszkania/domu

12. Wartość domu

13. Wielkość posiadłości

14. Liczba metrów kwadratowych twojej posiadłości mieszkalnej

15. Rok, w którym twój dom został zbudowany

16. Układ mieszkania/domu

17. Użytkownicy, którzy mają jakąś rocznicę w ciągu 30 dni

18. Użytkownicy, którzy znajdują się z dala od swojej rodziny

19. Użytkownicy, którzy w znajomych mają kogoś, kto ma jakąś rocznicę, oświadczył się lub ma rocznicę zawarcia związku małżeńskiego, ma wkrótce urodziny, lub niedawno się przeprowadził

20. Użytkownicy ze związkami na odległość

21. Użytkownicy w nowych związkach

22. Użytkownicy, którzy rozpoczęli nową pracę

23. Użytkownicy, którzy niedawno się zaręczyli

24. Użytkownicy, którzy niedawno zawarli związek małżeński

25. Użytkownicy, którzy niedawno się przeprowadzili

26. Użytkownicy, którzy wkrótce mają urodziny

27. Rodzice

28. Rodzice oczekujący na potomstwo

29. Matki, w podziale na różne typy

30. Użytkownicy, którzy angażują się w politykę

31. Konserwatyści i liberałowie

32. Status związku

33. Twój pracodawca

34. Branża, w której pracujesz

35. Zajmowane stanowisko

36. Rodzaj biura, w którym pracujesz

37. Zainteresowania

38. Użytkownicy, którzy posiadają motocykle

39. Użytkownicy, którzy planują kupić samochód

40. Użytkownicy, którzy niedawno kupili jakąś część samochodową

41. Użytkownicy, którzy potrzebują usług samochodowych

42. Rodzaj i marka samochodu, który posiadasz

43. Rok produkcji twojego samochodu

44. Wiek samochodu

45. Ilość pieniędzy, jaką użytkownik planuje wydać na następny samochód

46. Gdzie użytkownik planuje kupić samochód

47. Ilu pracowników ma firma, w której pracujesz

48. Użytkownicy z własnymi małymi biznesami

49. Użytkownicy, którzy pracują w zarządach

50. Użytkownicy, którzy działają charytatywnie

51. System operacyjny komputera

52. Użytkownicy, którzy posiadają konsolę do gier

53. Użytkownicy, którzy tworzą Wydarzenia na Facebooku

54. Użytkownicy, którzy korzystali z Płatności Facebooka

55. Użytkownicy, którzy grają w gry planszowe

56. Użytkownicy, którzy korzystają z Płatności Facebooka ponad przeciętnie

57. Użytkownicy, którzy są administratorami Stron na Facebooku

58. Użytkownicy, którzy niedawno wrzucali zdjęcia na Facebooka

59. Przeglądarka internetowa

60. Klient poczty e-mail

61. Miłośnicy nowych technologii

62. Ekspaci

63. Użytkownicy, którzy pracują w bankach i instytucjach finansowych

64. Użytkownicy, którzy inwestują (w podziale na rodzaj inwestycji)

65. Liczba linii kredytowych

66. Użytkownicy, którzy mają aktywne karty kredytowe

67. Rodzaj karty kredytowej

68. Użytkownicy, którzy korzystają z kart debetowych

69. Użytkownicy, którzy mają zaległe zadłużenie na karcie kredytowej

70. Użytkownicy, którzy słuchają radia

71. Użytkownicy, którzy lubią programy telewizyjne

72. Użytkownicy, którzy mają telefony komórkowe (w podziale na marki)

73. Rodzaj połączenia internetowego

74. Użytkownicy, którzy niedawno kupili smartfona lub tablet

75. Użytkownicy, którzy łączą się z internetem za pośrednictwem telefonu lub tabletu

76. Użytkownicy, którzy korzystają z kuponów

77. Rodzaj ubrań, jakie kupują użytkownicy

78. Okres w roku, w którym dokonuje się najwięcej zakupów

79. Użytkownicy, którzy kupują dużo piwa, wina, wódek

80. Użytkownicy, którzy kupują w sklepach spożywczych

81. Użytkownicy, którzy kupują produkty z kategorii beauty

82. Użytkownicy, którzy kupują leki na alergie, przeziębienia, ból

83. Użytkownicy, którzy wydają więcej niż standardowo na wyposażenie wnętrz

84. Użytkownicy, którzy kupują produkty dla zwierząt

85. Użytkownicy, którzy często robią wydatki na dom

86. Użytkownicy, którzy kupują dużo online

87. Rodzaje restauracji, z jakich korzystają użytkownicy

88. Rodzaje sklepów, w jakich robią zakupy

89. Użytkownicy, którzy są skłonni kupować online ubezpieczenia, karty kredytowe, itd.

90. Długość życia w danym miejscu

91. Użytkownicy, którzy planują przeprowadzkę

92. Użytkownicy, którzy interesują się oglądaniem sportu

93. Użytkownicy, którzy często podróżują, lub pracują dla przyjemności

94. Użytkownicy, którzy podróżują miejskim transportem do pracy

95. Rodzaj wakacji, na jakie użytkownicy jeżdżą

96. Użytkownicy, którzy niedawno wrócili z podróży

97. Użytkownicy, którzy używali aplikacji podróżniczych

98. Użytkownicy, którzy udostępniali nieruchomość innym na wakacje

Co ta lista oznacza w praktyce? Gdy Austriak Max Schrems wywalczył niegdyś przed sądem, by Facebook udostępnił mu wszystkie dane, jakie zebrał na jego temat, otrzymał dokument zawierający ponad 1000 stron różnych danych.

Co zrobić, jeśli nie chcemy aż tak dokładnego profilowania i nie podoba się nam mnogość zbieranych na nasz temat informacji? Rada jest jedna: nie zakładaj konta (a przy okazji odłącz się od Internetu i wyrzuć smartfon). Jeśli je założyłeś, jest już za późno, bo nie masz najmniejszego wpływu na to jakie dane i w jaki sposób będą przetwarzane.

Facebook chce wiedzieć wszystko - przetwarza nawet informacje, które wpisujemy na Messengerze, ale z jakiegoś powodu ich nie wysyłamy. Co gorsza, nie brakuje użytkowników, którzy wierzą, że powoływanie się na (oczywiście bez sprawdzenia, czego dotyczy) konwencję berneńską i publikowanie gniewnych oświadczeń, zabraniających Facebookowi korzystać z naszych danych, zdjęć i innych informacji, ma jakiekolwiek znaczenie.

Nie ma żadnego, bo zakładając konto zgadzamy się w gruncie rzeczy na wszystko. Vinton Cerf - jeden z ojców współczesnego Internetu - miał rację, stwierdzając kilka lat temu, że prywatność w XX-wiecznym rozumieniu jest w dziejach ludzkości krótkotrwałą anomalią.

Konia z rzędem temu, kto przeczytał do końca i ze zrozumieniem zapisy, z którymi zgodził się podczas zakładania profilu na Facebooku i w niezliczonych, innych serwisach i usługach. Nic zatem dziwnego, że niedawna, nagłośniona przez media afera Cambridge Analytica, związana z pozyskiwaniem i przetwarzaniem danych wywołała coś w rodzaju paniki – wyrwała rzesze użytkowników z nieświadomości i pokazała, że z prywatnością pożegnali się już dawno. I chyba - w końcu! - zmieniła postrzeganie Facebooka.

Do zdziwionego świata dotarło w końcu, że platforma społecznościowa to nie miejsce, gdzie publikuje się zdjęcia kotków i ogłasza nadejście piąteczku, ale narzędzie do sterowania zachowaniami klientów i wyborców. Dlatego - niezależnie od planowanych regulacji, zwiększających nadzór nad Facebookiem i podobnymi firmami - najwyższy czas oswoić się z faktami: wolność w XXI wieku polega na tym, że mamy iluzję wyboru, kto będzie nas inwigilował.