Musashi, największy pancernik świata. Zagłada ostatniej nadziei Japonii

Największy pancernik świata doświadczył końca na miarę swojej wielkości. Został zatopiony 24 października 1944 roku podczas największej bitwy powietrzno-morskiej w historii – bitwy w zatoce Leyte. Nazwa jest nieco myląca, bo "bitwa" była serią kilku oddzielnych starć, rozgrywanych na stosunkowo niewielkim obszarze wybrzeża Filipin.

Ogrom zaangażowanych środków imponuje. Po stronie amerykańskiej brały udział 34 lotniskowce (z czego 18 to małe lotniskowce eskortowe), 12 pancerników, 24 krążowniki i ponad 160 niszczycieli.

Japończycy zmobilizowali niemal wszystko, czym wówczas dysponowali: 4 lotniskowce, 2 pancerniko-lotniskowce, 7 pancerników, 20 krążowników i ponad 35 niszczycieli.

Obie strony wykorzystały również znaczne siły podwodne, wiele lżejszych jednostek, a także samoloty. Amerykanie mieli do dyspozycji ok. 1300 maszyn lotnictwa pokładowego, a Japończycy ok. 300 samolotów, z czego tylko 116 na pokładach lotniskowców.

Skąd jesienią 1944 roku tak wielkie siły u wybrzeży Filipin? Błyskotliwy, taktyczny sukces odniesiony kilka lat wcześniej w Pearl Harbor był dla kraju Kwitnącej Wiśni strategiczną klęską.

Wciągał go w wojnę, o której wygraniu śnić mogli jedynie fantaści zaślepieni rasizmem i fanatyczną wiarą w potęgę Cesarstwa.

Różnica potencjałów Japonii i Stanów Zjednoczonych była zbyt wielka i po początkowych sukcesach Cesarstwa nastąpiło nieuchronne: amerykańska odpowiedź. Archipelag po archipelagu, wyspa po wyspie Amerykanie odbijali Pacyfik, nieuchronnie zbliżając się do Wysp Japońskich.

Ostatnim etapem tego pochodu były właśnie Filipiny. Po ich utracie nie było gdzie się cofać – pozostawała już tylko Japonia i plan desperackiej obrony macierzystego archipelagu.

Japońscy dowódcy zdawali sobie sprawę, że utrata Filipin przekreśla sens istnienia cesarskiej floty. Odesłana na północ zostałaby odcięta od dostępu do paliwa. Odesłana na południe - od amunicji i stoczni remontowych. Dlatego zdecydowali się zaryzykować.

Nic zatem dziwnego, że Japonia rzuciła do zatoki Leyte niemal wszystko, czym dysponowała. O skali determinacji dobitnie świadczy fakt, że w roli przynęty na Amerykanów wystawiono nieliczne ocalałe lotniskowce. Okręty w teorii bezcenne, choć w praktyce coraz mniej istotne ze względu na niedostatek wyszkolonych pilotów.

Przynęta miała wciągnąć zespoły okrętów przeciwnika w zasadzkę, wystawiając je na atak pozostałych sił Cesarstwa. Wśród nich był jeden z dwóch największych pancerników świata – Musashi.

Był to prawdziwy cud morskiej inżynierii. Japończycy planowali serię pięciu takich okrętów. Ostatecznie powstały trzy, z czego dwa, Yamato i Musashi, ukończono zgodnie z planem jako pancerniki.

Trzeci okręt, Shinano, pospiesznie przebudowano na – potrzebny znacznie bardziej – lotniskowiec.

Musashi mógł imponować, a dowodem na wrażenie, jakie robił, mogą być choćby wspomnienia japońskich stoczniowców, którzy w swoim życiu niejeden wielki okręt widzieli.

Kadłub pancernika mierzył 263 metry długości i 37 szerokości. Wypierał niemal 70 tys. ton – większą wyporność mają tylko współczesne amerykańskie lotniskowce. Na linii wodnej chronił go potężny pancerz o grubości 410 mm.

41 centymetrów litej stali, odchylonej dodatkowo tak, by nadlatujący pocisk musiał pokonać ponad pół metra pancerza! Imponowało również opancerzenie wież z najcięższymi działami, chronionymi od czoła ponad 60-centymetrowymi płytami pancernymi.

Same działa były godne największego pancernika. Artylerię główną tworzyło 9 luf o kalibrze 460 mm – największym, jaki zastosowano na nowoczesnych okrętach. Mogły strzelać na odległość 41 kilometrów, miotając niemal 1,5-tonowe pociski. Waga salwy głównego uzbrojenia przekraczała 13 ton!

Słabością okrętu była za to prędkość. 27 węzłów to o kilka węzłów mniej, niż rozwijały nowe pancerniki amerykańskie. Piętą achillesową pozostawał też system kierowania ogniem. Musashi mógł zadawać potężne ciosy na wielką odległość, ale naprowadzanie dział na cel odbywało się według zasad znanych z poprzedniej wojny.

Japońska optyka, owszem, była doskonała, ale przy strzelaniu na największe odległości czy w nocy kluczowy był radar. A ten – choć również zamontowano – nie był sprzężony z systemem kierowania ogniem. Pod tym względem Amerykanie wyprzedzali przeciwnika o całą epokę.

W ostatecznym starciu i tak nie miało to znaczenia. Musashi nie dostał szans, by udowodnić swoją wyższość nad przeciwnikiem. Zatopiły go nie okręty wroga, ale samoloty. Z myślą o ich odparciu Japończycy opracowali specjalną amunicję - pociski przeciwlotnicze kalibru 460 mm San Shiki.

W zamierzeniu twórców, wystrzeliwane przez główną artylerię, miały one tworzyć przed atakującymi samolotami wielką chmurę ognia i odłamków. W teorii były zabójczą bronią, jednak podczas walk okazały się nieskuteczne. Amerykańskie samoloty były w stanie przedrzeć się przez obronę i wykonać atak.

Trafiony w kolejnych falach ataków przez co najmniej 19 torped i 17 bomb lotniczych Musashi utracił wartość bojową. Zdemolowany, ciężko uszkodzony okręt został wycofany z bitwy.

Początkowo Japończycy planowali uratować pancernik przed ostateczną zagładą, wyrzucając go na brzeg. Pogłębiający się przechył i rozmiar uszkodzeń przekreśliły ten zamiar. Opuszczony przez ocalałą załogę marynarzy Musashi zatonął. Z 2,4-tysięcznej załogi zginęło ponad 1000 osób.

Dokładne miejsce spoczynku wielkiego okrętu przez dziesięciolecia pozostawało nieznane. Wrak odkrył dopiero w 2015 roku zespół badawczy, zorganizowany przez współzałożyciela Microsoftu, Paula Allena.

Ten sam zespół ma na koncie m.in. odkrycie wraku pancernika Hiei, lotniskowca USS Hornet, a także krążownika USS Indianapolis, który – po dostarczeniu bomby atomowej – został zatopiony przez japoński okręt podwodny.

Musashi, największy pancernik w historii, do dzisiaj budzi wiele emocji. Czy był najpotężniejszym okrętem swoich czasów? Pod względem kalibru dział i wyporności kadłuba – z pewnością. Ale czy faktycznie górował nad amerykańskimi konkurentami?

Zdania zarówno ekspertów jak i pasjonatów marynistyki są w tej kwestii podzielone, bo największy kaliber dział nie oznaczał bezwarunkowej przewagi. Odpowiednik po stronie wroga, czyli amerykański pancernik typu Iowa – owszem – miał działa mniejszego kalibru, 406 mm. Ale dzięki nieco większej prędkości mógł przyjąć walkę lub wycofać się z niej na własnych warunkach.

Miał również przewagę w postaci bardziej zaawansowanego systemu kierowania ogniem. Czy była ona na tyle duża, by zniwelować potęgę japońskiego pancernika? Odpowiedź mogłoby dać jedynie mało prawdopodobne w warunkach wojny hipotetyczne starcie 1:1. Dzisiaj możemy tylko spekulować, jaki byłby jego przebieg.